Contido principal do artigo

Gonzalo Navaza
Universidade de Vigo
España
Vol 1 (2009), Peneira
Recibido: 05-11-2013
Copyright Como citar

Resumo

Nesta nota pretendo iluminar a etimoloxía do substantivo galego estibada / estivada, moi común como topónimo, e a doutros termos pertencentes á mesma familia léxica. Achego exemplos tirados da documentación medieval e razóns semánticas e fonéticas que contradín a etimoloxía máis difundida, segundo a cal tería relación co latín AESTAS e AESTIVUS. Sosteño a etimoloxía que o explica a partir do verbo STĪPARE. Razoo a evolución do significado de estibada a partir de ‘terreo cercado con sebes ou estacas’ e ocúpome dalgúns posibles exemplos de pervivencia dun significado patrimonial de estiba ‘estaca’. Baseándome nesa etimoloxía, defendo a grafía con b empregada pola Comisión de Toponimia no ditame dos topónimos que conteñen o nome estibada, en contra da grafía con v, que é a máis consolidada na nosa tradición lexicográfica e a que figura actualmente no Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega.

Detalles do artigo

Citas

Academia das Ciências de Lisboa (2001): Dicionário da língua portuguesa contemporânea. Lisboa: Editorial Verbo.

Alcover, A.M. / F. de B. Moll / M. Sanchis Guarner (1993): Diccionari català-valencià-balear, Palma de Mallorca: Moll. [http://dcvb.iecat.net/]

Alonso Estravís, I. (1995): Dicionário da língua galega. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco.

Bloch, Oscar / Walther von Wartburg (1975): Dictionnaire étymologique de la langue Française. Paris: Presses Universitaires de France.

Cicerón, M. T., Pro Murena: http://www.thelatinlibrary.com/cic.html (último acceso 13-XI-08)

Chamorro Fernández, María Inés (2002): Tesoro de Villanos, diccionario de germanía. Barcelona: Herder.

CODOLGA = López Pereira, J.E. (dir.) (2006-): Corpus Documentale Latinum Gallaeciae. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades [http://balteira.cirp.es/codolga/consulta.asp] [último acceso: 13/11/2008].

Cunha, Antônio Geraldo da (2007): Vocabulário Histórico-Cronológico do Português Medieval. Rio de Janeiro: Ministério da Cultura. [CD. Vers. 1.0 abril 2007]

Dauzat, A. / J. Dubois, J / H. Mitterrand (1964): Noveau dictionnaire étymologique et historique. Paris: Larousse.

DCECH = Corominas, J / J.A. PASCUAL (1980-1991): Diccionario Crítico Etimológico Catellano e Hispánico. Madrid: Gredos.

Devoto, Giacomo (1999): Avviamento alla etimologia italiana. Milano: Mondadori

DRAE = Real Academia Española (200122): Diccionario de la lengua española [http://buscon.rae.es/draeI/]

Ernout, A. / A. Meillet / A. André (1985): Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots. Paris: Klincksieck

Ferreira, Aurélio Buarque de Holanda (1999): Novo Aurélio Século XXI: O dicionário da língua portuguesa. Rio de Janeiro: Nova Fronteira.

Forcellini = Furlanetto / Corradini / Perin / De Vit (1965): Lexicon totius latinitatis ab Aegidio Forcellini (1864-1926). Bologna: Forni.

Gaffiot, Félix (2000): Le grand Gaffiot. Dictionnaire Latin-Français. Paris: Hachette.

García de Diego, Vicente (19852): Diccionario etimológico español e hispánico. Madrid: Espasa Calpe.

Houaiss, Antônio (2004): Dicionário eletrônico Houaiss da língua portuguesa. Rio de Janeiro: Editora Objetiva [versão 1.05 Setembro 2004]

Lewis & Short = Lewis and Short’s Latin-English Lexicon (Lewis, Charlton / Charles Short (1879) A Latin Dictionary; Founded on Andrews’edition of Freund’s Latin dictionary) [http://www.lib.uchicago.edu/efts/PERSEUS/Reference/lewisandshort.html] [último acceso: 13/11/2008].

LHP = Menéndez Pidal, R. [Rafael Lapesa / Constantino García; ed. de M. Seco] (2003): Léxico Hispánico Primitivo. Madrid: Espasa Calpe.

Machado, José Pedro (19773): Dicionário etimológico da língua portuguesa. Lisboa: Livros Horizonte.

Miguel, Raimundo de (2000): Nuevo diccionario latino-español etimológico. Madrid: Visor.

Morais Silva, António de (195810): Grande dicionário da língua portuguesa. Lisboa: Ed. Confluência.

Navaza, Gonzalo (2007): Toponimia de Catoira. Catoira: Concello de Catoira.

Nieto Jiménez, L. / M. Alvar Ezquerra (2007): Nuevo tesoro lexicográfico del español. Madrid: Arco Libros.

Palencia, Alonso F. de (1967): Universal vocabulario en latín y en romance [1490]. Madrid: Comisión Permanente de las Academias de la Lengua Española. [http://www.cervantesvirtual.com/FichaObra.html?Ref=14655]

Pena, Xosé Antonio et al. (2004): Gran dicionario Cumio da lingua galega. Vilaboa-Vigo: Edicións do Cumio.

PMI = Academia das Ciências de Lisboa (1961): Portugaliae monumenta historica: a saecvlo octavo post Christvm vsque ad qvintvmdecimvm. [PMH, 1856-1961] Lisboa: Tipografia da Academia.

Real Acamedia Española (1984 [1739]): Diccionario de autoridades. Ed. facsímile. Madrid: Gredos [http://buscon.rae.es/ntlle/SrvltGUILoginNtlle]

Ramírez Vaquero, Eloísa (2005): “Léxico de los recursos naturales. Navarra, s. XI-XV. in VV. AA: Les ressources naturelles des Pyrénées du Moyen âge à l’époque moderne. Actes du Congrès international RESOPYR 1, Font-Romeu, 8-9-10 novembre 2002. Perpignan: Presses Universitaires de Perpignan, pp. 460-523. [http://www.univ-perp.fr/modules/resources/download/documents/docs%20crhism/RESO%2020.doc]

Rey, Alain (20003): Dictionnaire historique de la langue française. Paris: Dictionnaires le Robert.

Rey, Alain (2005): Dictionnaire culturel en langue française. Paris: Dictionnaires Le Robert.

Santamarina, A. (ed. e dir.) (20043): Diccionario de diccionarios. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza / Instituto da Lingua Galega.

Segura Munguía, S. (2001): Nuevo diccionario etimológico latín-español y de las voces derivadas. Bilbao: Universidad de Deusto.

TMILG = Varela Barreiro, X. (dir.) (2004-): Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. [http://ilg.usc.es/tmilg] [último acceso: 13/11/2008].