Contenido principal del artículo

Fabio Barberini
Centre National de la Recherche Scientifique Université de Toulouse 2 «Jean Jaurès»
Italia
Vol. 44 (2017), Artículos, Páginas 317-346
DOI: https://doi.org/10.15304/verba.44.3450
Recibido: 05-07-2016 Aceptado: 26-09-2016 Publicado: 27-09-2017
Derechos de autoría Cómo citar

Resumen

Le cantigas A180-A182 sono tràdite dal solo canzoniere da Ajuda in uno dei 7 fogli rinvenuti nella Biblioteca Municipal di Evora. L’attribuzione dei testi sarebbe, almeno in linea di principio, contesa tra Gonçal’Eanes do Vinhal e Johan Perez d’Avoim, ma la maggior parte degli studiosi inclina verso il secondo trovatore. Questo contributo presenta l’edizione critica dei 4 componimenti (con una nuova ipotesi testuale per A180, trasmessa dall’unico testimone in forma gravemente mutilata) e propone un riesame della questione attributiva. Se dal punto di vista lessicale e retorico non emergono elementi che permettano di sciogliere il nodo attributivo, la scarsa originalità metrica delle cantigas A180-A183 permette invece di orientare (ancorché non risolvere) l’attribuzione a favore di Johan Perez de Avoim.
Citado por

Detalles del artículo

Referencias

Arbor Aldea, M. (2005): «Os estudos sobre o Cancioneiro da Ajuda: un estado da cuestión», en M. Brea (coord.): Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia-Centro de Investigacións lingüísticas e literarias Ramón Piñeiro, pp. 45-120.

Barberini, F. (2014): «Pois m’en tal coita ten Amor (A185)», Cultura Neolatina LXXIV, pp. 157-180.

Barberini, F. (2015): «Recensione a D. González Martínez, O cancioneiro de Fernan Fernandez Cogominho. Santiago de Compostela: Servicio de Publicacións e Intercambio Científico – Universidade de Santiago de Compostela, 2012», Revue Critique de Philologie Romane 16, pp. 26-42.

Barberini, F. (in stampa): «‘Philologie du regard’ y testimonio único: Cancioneiro da Ajuda, cantiga 180», en J. Ll. Martos (ed.): Variación y testimonio único. La reescritura de la poesía (Actas del II Col·loqui internacional CIM: «doble versió i testimoni únic: cançoner i romancer», Alicante 18-20 mayo 2016).

Brea, M. (1992): «Anotaciones sobre la función de los miscradores en las cantigas de amor gallego-portuguesas», Cultura Neolatina LII, pp. 167-180.

Carter, H. H. (ed.) (1941): Cancioneiro da Ajuda. A Diplomatic Edition. New York – London: Modern Language Association of America – Oxford University Press (edizione anastatica a c. e con introduzione di M. A. Ramos. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 2007).

D’Heur, J.-M. (1973): «Nomenclature des troubadours galiciens-portugais (XIIe-XIVe siècles). Table de concordance de leurs chansonniers, et liste des incipit de leurs compositions», Arquivos do Centro Cultural Português VII, pp. 17-100.

Fernández Graña, D. M. (2000): «La utilidad del método del análisis retóricoestilístico para la resolución de problemas atributivos, ejemplificado en Nostro senhor, que mi a min faz amar (A 157)», en M. Freixas & S. Iriso (edd.): Actas del VIII Congreso da Asociación Hispánica de Literatura Medieval (Santander 22-26 septiembre 1999). Santander: Consejería de Cultura del Gobierno de Cantabria, vol. I, pp. 693-699.

Fernández Guiadanes, A. & M. G. del Rio Riande (2010): «Función dos signos gráficos nos testemuños musicados contemporáneos á época de produción trobadoresca profana en galego-portugués (I): o Pergamiño Sharrer e o Pergamiño Vindel», Ars Metrica [http://irodalom.elte.hu/mezura/?q=node/82].

Ferrari, A. (1979): «Formazione e struttura del canzoniere portoghese della Biblioteca Nazionale di Lisbona (Cod. 10991: Colocci-Brancuti). Premesse codicologiche alla critica del testo», Arquivos do Centro Cultural Português XIV, pp. 27-142.

Ferrari, A. (1993): «Cancioneiro da Biblioteca Vaticana», en G. Lanciani & G. Tavani (coord.): Dicionário da literatura medieval galega e portuguesa. Lisboa: Editorial Caminho, pp. 123-126.

Ferreiro, M. (2008): «A forma verbal éste na lírica profana galego-portuguesa», Revista Galega de Filoloxía 9, pp. 57-78.

Ferreiro, M. & C. P. Martínez Pereiro & L. Tato Fontaíña (2007): Normas de edición para a poesía trobadoresca galego-portuguesa medieval. A Coruña: Servizo de Publicacións da Universidade da Coruña <http://ruc.udc.es/dspace/bitstream/handle/2183/15993/Ferreiro_Manuel_%26_Martinez_Pereiro_Carlos_P_%26_Tato_Fontai%C3%B1a_Laura_2007_Normas_de_Edicion.pdf?sequence=2&isAllowed=y>.

Gonçalves, E. (1976): «La tavola colocciana Autori Portughesi», Arquivos do Centro Cultural Português X, pp. 387-448.

Gonçalves, E. (2003), «O trovador D. Joam Peres de Aboim, senhor de Portel», comunicazione presentata al Colóquio sobre D. João de Portel, Portel, 19-21 de junio de 2003 (inedita).

Gonçalves, E. (2007): «Sobre a tradição manuscrita da lírica galego-portuguesa: conjecturas e contrariedades», eHumanista 8, pp. 1-27.

Gonçalves, E. (2016): «Trovadores “menores” no Cancioneiro da Ajuda», en M. A. Ramos & T. Amado (ed.): À volta do Cancioneiro da Ajuda. Actas do Colóquio “Cancioneiro da Ajuda (1904-2004)” (Lisboa, Novembro 2004). Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, pp. 183-201.

LPGL: Brea, M. (coord.) (1996): Lírica Profana Galego-Portuguesa. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia-Centro de Investigacións lingüísticas e literarias Ramón Piñeiro, 2 vols.

Machado, E. Paxeco & J. P. Machado (1949-1964): Cancioneiro da Biblioteca Nacional, antigo Colocci-Brancuti. Lisboa: Edições da Revista de Portugal, 8 vols.

Michaëlis de Vasconcellos, C. (ed.) (1990 [1904]): Cancioneiro da Ajuda. Halle A. S.: Max Niemeyer, 2 vols. [faccio riferimento all’edizione anastatica con prefazione di I. Castro e l’aggiunta del Glossário das Cantigas (originariamente pubblicato nella Revista Lusitana XXIII, 1920), Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1990].

Michaëlis de Vasconcellos, C. (2004 [1903]): «Randglossen zum altportugiesischen Liederbuch. XIII. Don Arrigo», Zeitschrift für romanische Philologie XXVII, pp. 153-171, 257-277, 414-436, 708-737 (utilizzo la traduzione portoghese a c. di Y. Frateschi Vieira & J. L. Rodríguez & M. I. Morán Cabanas & J. A. Souto Cabo, Glosas marginais ao Cancioneiro medieval português de Carolina Michaëlis de Vasconcelos. Coimbra: Universidade de Santiago de Compostela-Universidade de Coimbra–Editora UNICAMP, pp. 327-430, cui rinviano le pagine citate nell’articolo).

Nascimento, A. A. (2016): «O restauro do Cancioneiro da Ajuda: entre conservação e estima pelos maiores», en M. A. Ramos & T. Amado (edd.): À volta do Cancioneiro da Ajuda. Actas do Colóquio “Cancioneiro da Ajuda (1904-2004)” (Lisboa, 11-13 de Novembro 2004). Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, pp. 275-305.

Nobiling, O. (2007 [1907]): «Zu Text und Interpretation des Cancioneiro da Ajuda», Romanische Forschungen XXIII (= Mélanges Chabaneau. Festschrift Camille Chabaneau zur Vollendung seines 75. Lebensjahres), pp. 339-385 [ho consultato la traduzione portoghese pubblicata in O. Nobiling. As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos, edição organizada por Y. Frateschi Vieira. Niterói-Rio de Janeiro: EdUFF, 2007, pp. 173-218, cui rinviano le pagine citate nell’articolo].

Oliveira, A. Resende de (1994): Depois do espectáculo trovadoresco. A estrutura dos cancioneiros peninsulares e as recolhas dos séculos XIII e XIV. Lisboa: Edições Colibri.

Ramos, M. A. (2004): «O Cancioneiro ideal de Dona Carolina», en M. Brea (coord.): O cancioneiro da Ajuda cen anos despois (Actas do Congreso realizado en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004). Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 13-40.

Ramos, M. A. (2008): O Cancioneiro da Ajuda: Confecção e escrita. Lisboa: Universidade de Lisboa, 2 vols. Tese de doutoramento: <http://repositorio.ul.pt/>].

RM: Tavani, G. (1967): Repertorio metrico della lirica galego-portoghese. Roma: Edizioni dell’Ateneo.

Ron Fernández, X. (1994): «Ir-se quer o meu amigo d’aqui: dialéctica de una actividad», en E. Fidalgo & P. Lorenzo Gradín (coord.): Estudios galegos en homenaxe ó profesor Giuseppe Tavani. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia-Centro de Investigacións lingüísticas e literarias Ramón Piñeiro, pp. 117-134.

Roncaglia, Au. (1993): «L’immagine paleografico-visiva dell’antecedente perduto e l’immagine intellettuale della struttura originaria, strumenti di critica del testo», en S. Guida & F. Latella (ed.): La Filologia Romanza e i Codici (Atti del I Congresso della Società Italiana di Filologia Romanza, Messina, 19-22 dicembre 1991). Messina: Sicania editore, I, pp. 15-28.

Vasconcellos, J. Leite de (ed.) (19233): Textos arcaicos. Lisboa: Livraria Clássica Editora (3a ed. ampliata).

Víñez Sánchez, A. (2004): El trovador Gonçal’Eanes Doviñal: estudio histórico y edición. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela (Verba. Anuario Galego de Filoloxía. Anexo 55).

Williams, E. B. (19753): Do Latim ao Português. Rio de Janeiro: Tempo brasileiro (1ª ed. 1961).