Contido principal do artigo

Manuel Ferreiro
Universidade da Coruña
España
Biografía
Vol 6 (2014), Pescuda
DOI https://doi.org/10.15304/elg.6.1464
Recibido: 28-10-2013 Aceptado: 12-03-2014 Publicado: 02-08-2014
Copyright Como citar

Resumo

A frecuente aparición da terminación <-a> e <-o> (ás veces elemento inicial) en numerosas unidades lingüísticas é un feito que multiplica as posibilidades segmentativo-interpretativas de tales vogais finais (ou iniciais), pola polivalencia destes elementos, xa que combinan as funcións de artigo e de pronome en fun­ción de complemento directo, para alén de <a> poder ser tamén preposición (a), forma verbal (á), contrac­ción da preposición a co artigo feminino (à) e, mesmo, prefixo (a-).
Partindo da importancia que o proceso de segmen­tación ten para o estabelecemento do texto crítico medieval, e tendo en conta os factores condicionantes e mais certo carácter de subxectividade desta operación ecdótica, neste artigo faise unha revisión do corpus da poesía trobadoresca profana para levantar múltiplos problemas existentes na segmentación das secuencias <a> e <o> nas edicións de referencia.
Deste modo, a partir da revisión dos manuscritos e do confronto coas principais edicións existentes, son moi numerosas as propostas de rectificación textual no corpus lírico medieval galego-portugués que se fan a partir dunha perspectiva segmentativa.

Citado por

Detalles do artigo

Citas

Manuscritos

A = Cancioneiro da Ajuda. Edição Facsimilada do códice existente na Biblioteca da Ajuda. Lisboa: Edições Távola Redonda, 1994.

B = Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti). Cód. 10991. Lisboa: Biblioteca Nacional / Imprensa Nacional - Casa da Moeda, 1982.

T = Sharrer, Harvey L. (1991): “Fragmento de Sete Cantigas d’Amor de D. Dinis, Musicadas – uma Descoberta”, en Actas do IV Congresso da Associação Hispânica de Literatura Medieval, vol. I. Lisboa: Edições Cosmos, 13-29.

V = Cancioneiro Português da Biblioteca Vaticana (Cod. 4803). Lisboa: Centro de Estudos Filológicos / Instituto de Alta Cultura, 1973.

Edicións e estudos

Arbor Aldea, Mariña (2001): O cancioneiro de don Afonso Sanchez. Edición e estudio. Santiago de Compostela: USC.

Arbor Aldea, Mariña (2008): “Estevan Perez, merino maor por el Infante don Sancho en terra de Leon e de Asturias... Edición e anotación da súa cantiga Senhor, se o outro mundo pasar (B 923, V 511)”, Revista Galega de Filoloxía 9, 11-42.

Barbieri, Mario (1980): “Le poesie di Roy Paez de Ribela”, Studi Mediolatini e Volgari XXVII, 7-104.

Beltrán, Vicente (1993): “L’infant Pere, Cerverí de Girona i Pero Mafaldo”, Studi Mediolatini e Volgari XXXIX, 9-31.

Bertolucci Pizzorusso, Valeria (1992 [1963]): As poesías de Martin Soares. Vigo: Galaxia.

Blasco, Pierre (1984): Les chansons de Pero Garcia Burgalês. Paris: Fondation Calouste Gulbenkian - Centre Culturel Portugais.

CdP = Davies, Mark / Michael J. Ferreira, Corpus do Português: 45 million words, 1300s-1900s. http:// www.corpusdoportugues.org.

Cohen, Rip (2003): 500 Cantigas d’ Amigo. Edição crítica / Critical edition. Porto: Campo das Letras.

Cohen, Rip (2010): “Three Early Galician-Portuguese Poets: Airas Moniz d’ Asme, Diego Moniz, Osoir’ Anes. A Critical Edition”, Revista Galega de Filoloxía 11, 11-59.

Cunha, Celso Ferreira da (1999 [1945]): “O Cancioneiro de Paay Gômez Charinho. Trovador do século XIII”, en Elsa Gonçalves (ed.), Cancioneiros dos Trovadores do Mar. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda, 33-147.

Cunha, Celso Ferreira da (1999 [1949]): “Cancioneiro de Joan Zorro. Aspectos lingüísticos. Texto crítico. Glossário”, en Elsa Gonçalves (ed.), Cancioneiros dos Trovadores do Mar. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda, 161-296.

D’Heur, Jean Marie (1975): Recherches internes sur la lyrique amoureuse des troubadours galiciens-portugais (XIIe -XIVe siècle): contribution à l’étude du “corpus des troubadours”. Liège: Université de Liège.

Domingues, Agostinho (1992): Cantigas de João Garcia de Guilhade. Subsídios para o seu estudo linguístico e literário. Braga: Editorial Franciscana (Edição da Câmara M. de Barcelos).

Ferrari, Anna (1979): “Formazione e struttura del canzoniere portoghese della Biblioteca Nazionale di Lisbona (cod. 10991: Colocci-Brancuti). Premesse codicologiche alla critica del testo (Materiali e note problematiche)”, Arquivos do Centro Cultural Português XIV, 27-142.

Ferreiro, Manuel (2007): “Sobre a edição dos textos trovadorescos galego-portugueses. Novamente Meendinho”, Critica del Testo X/2, 47-67.

Ferreiro, Manuel (2008): “A forma verbal éste na lírica profana galego-portuguesa”, Revista Galega de Filoloxía 9, 57-78.

Ferreiro, Manuel (2010): “Sobre o proxecto Glosario Crítico da Lírica Profana Galego-Portuguesa”, en Mercedes Brea / Santiago López Martínez- -Morás (eds.), Aproximación ao estudo do Vocabulario trobadoresco. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, 239-252.

Ferreiro, Manuel (2012): “Do manuscrito á edición: consideracións sobre a segmentación textual na poesía profana galego-portuguesa”, en Lorenzo Gradín, Pilar / Simone Marcenaro (eds.), El texto medieval. De la edición a la interpretación. Santiago de Compostela: USC (Anexo 68 de Verba), 135-158.

Ferreiro, Manuel (no prelo): “Lección manuscrita e crítica do texto: en torno á segmentación das cadeas gráficas na poesía profana galego-portuguesa, Revista de Literatura Medieval.

Ferreiro, Manuel / Carlos P. Martínez Pereiro / Laura Tato Fontaíña (2007): Normas de edición para a poesía trobadoresca galego-portuguesa / Guidelines for the Edition of Medieval Galician-Portuguese Troubadour Poetry. A Coruña: UDC.

Finazzi-Agrò, Ettore (1979): Il Canzoniere di Johan Mendiz de Briteyros. L’Aquila: Japadre Editore.

Gonçalves, Elsa (1991): Poesia de Rei: Três Notas Dionisinas. Lisboa: Edições Cosmos.

Gonçalves, Elsa / Maria Ana Ramos (1983): A lírica galego-portuguesa (Textos Escolhidos). Lisboa: Comunicação.

Indini, Maria Luisa (ed.) (1978): Bernal de Bonaval, Poesie. Bari: Adriatica Editrice.

Juárez Blanquer (1988): Cancionero de Pero da Ponte. Granada: Ediciones TAT.

Lanciani, Giulia (1977): Il canzoniere di Fernan Velho. Edizione critica, con introduzione, note e glossario. L’Aquila: Japadre Editore.

Lang, Henry R. (1972 [1894]): Das Liederbuch des Königs Denis von Portugal. Hildesheim - New York: Georg Olms Verlag (Ed. facsimilar).

Lapa, Manuel Rodrigues (1970 [1965]): Cantigas d’Escarnho e de Mal Dizer dos Cancioneiros Medievais Galego-Portugueses. Vigo: Galaxia.

Lapa, Manuel Rodrigues (1982): “O texto das cantigas d’amigo”, en Miscelânea de Língua e Literatura Portuguesa Medieval. Coimbra: Coimbra Editora, 141-195.

Locus Criticus. Crítica textual en rede [en liña]. X. Bieito Arias Freixedo / Alexandre Rodríguez Guerra (eds.): Vigo: Universidade de Vigo 2009. https://webs.uvigo.es/locuscriticus/ .

Longo, Nicoletta (ed.) (2003): Dom Afonso Sanchez, Le poesie. Edizione critica, introduzione, note e glossario. Roma: Bagatto Libri.

Lopes, Graça Videira (2002): Cantigas de Escárnio e Maldizer dos Trovadores e Jograis Galego-Portugueses. Lisboa: Estampa.

Lorenzo Gradín, Pilar (ed.) (2008): Don Afonso Lopez de Baian, Cantigas. Alessandria: Edizioni dell’Orso.

Lorenzo, Ramón (1974): La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Vol. II: Glosario. Ourense: Instituto de Estudios Orensanos “Padre Feijoo”.

LPGP = Brea, Mercedes (coord.) (1996): Lírica profana galego-portuguesa. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

Macchi, Giuliano (1966): “Le poesie di Roy Martinz do Casal”, Cultura Neolatina XXVI, 129-157.

Marcenaro, Simone (ed.) (2012): Pero Garcia Burgales. Canzoniere. Poesie d’amore, d’amico e di scherno. Alessandria: Edizione dell’Orso.

Marcenaro, Simone (ed.) (2012): Osoiro Anes. Cantigas. Edizione critica, traduzione, note e glossario. Roma: Carocci.

Marroni, Giovanna (1968): “Le poesie di Pedr’ Amigo de Sevilha”, Annali dell’Istituto Universitario Orientale X, 189-340.

Mettmann, Walter (1972): Cantigas de Santa Maria. Vol. IV: Glossário. Coimbra: Universidade.

Michaëlis de Vasconcellos, Carolina (1990 [1904]): Cancioneiro da Ajuda, Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda, 1990 (reimpressão da edição de Halle).

Miranda, José Carlos (2004): Aurs mesclatz ab argen. Sobre a primeira geração de trovadores galego-portugueses. Porto: Edições Guarecer.

Monteagudo Romero, Enrique (1984): “Apéndice I. Textos e notas”, en Armando Cotarelo Valledor (1934), Cancionero de Payo Gómez Chariño, almirante y poeta (siglo XIII). Santiago de Compostela: Xunta de Galicia (Ed. facsimilar), 305-381.

Montero Santalla, José-Martín (2000): As Rimas da Poesia Trovadoresca Galego-Portuguesa: Catálogo e Análise, Tese de Doutoramento (inédita), Universidade da Coruña.

Nobiling, Oskar (2007 [1907]): As cantigas de D. Joan Garcia de Guilhade e estudos dispersos. Ed. organizada por Yara Frateschi Vieira. Niterói-RJ: EdUFF.

Nunes, José Joaquim (1972 [1932]: Cantigas de Amor dos Trovadores Galego-Portugueses. Lisboa: Centro do Livro Brasileiro.

Nunes, José Joaquim (1973 [1928]): Cantigas de Amigo dos Trovadores Galego-Portugueses. Lisboa: Centro do Livro Brasileiro.

Pagani, Walter (1971): “Il Canzoniere di Estevan da Guarda”, Studi Mediolatini e Volgari XIX, 53-179.

Panunzio, Saverio (ed.) (1992 [1967]): Pero da Ponte, Poesías. Vigo: Galaxia.

Paredes, Juan (2001): El cancionero profano de Alfonso X el Sabio. Edición crítica con introducción, notas y glosario. Roma: Japadre Editore.

Paredes, Juan (2010): El cancionero profano de Alfonso X el Sabio. Edición crítica con introducción, notas y glosario. Santiago de Compostela: USC (Anexo 66 de Verba).

Piccat, Marco (1995): Il canzoniere di Don Vasco Gil. Bari: Adriatica Editrice.

Ramos, Maria Ana (1988): “Tradições gráficas nos manuscritos da lírica galego-portuguesa”, en Dieter Kremer (ed.), Actes du XVIIIeme Congrès International de Linguistique et de Philologie Romanes, vol. VI. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 37-48.

Ramos, Maria Ana (2005): “Letras perfeytas? Grafias entre manuscritos e impressos”, en Patrizia Botta (ed.), Filologia dei Testi a Stampa (area iberica). Modena: Mucchi Editore, 381-405.

Reali, Erilde (1962): “Il Canzoniere di Pedro Eanes Solaz”, Annali dell’Istituto Universitario Orientale IV, 167-195.

Reali, Erilde (1964): Le “cantigas” di Juyão Bolseyro. Napoli: s. l.

Rodríguez, José Luís (1980): El cancionero de Joan Airas de Santiago. Edición y estudio. Santiago de Compostela: USC (Anexo 12 de Verba).

Simões, Manuel (1991): Il Canzoniere di D. Pedro, conte di Barcelos. L’Aquila: Japadre Editore.

Spampinato Beretta, Margherita (ed.) (1987): Fernan Garcia Esgaravunha, Canzoniere. Napoli: Liguori Editore.

Spina, Segismundo (1983): As cantigas de Pero Mafaldo. Rio de Janeiro / Fortaleza: Tempo Brasileiro / Universidade Federal do Ceará.

Stegagno Picchio, Luciana (ed.) (1968): Martin Moya, Le poesie. Roma: Edizioni dell’Ateneo.

Stegagno Picchio, Luciana (1979): A Lição do Texto. Filologia e Literatura. I - Idade Média. Lisboa: Edições 70.

Tavani, Giovanni (ed.) (1964): Lourenço, Poesie e tenzoni. Edizione, introduzione e note. Modena: Società Tipografica Editrice Modenese.

Tavani, Giovanni (1967): Repertorio metrico della lirica galego-portoghese. Roma: Edizioni dell’Ateneo.

TMILG = Varela Barreiro, X. (dir.): Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. http://ilg.usc.es/tmilg.

Toriello, Fernanda (ed.) (1976): Fernand’ Esquyo, Le poesie. Bari: Adriatica Editrice.

Vallín, Gema (1995): Las cantigas de Pay Soarez de Taveirós. Estudio histórico y edición. Barcelona: Facultad de Letras - Universidad Autónoma de Barcelona.

Vatteroni, Sergio (1988): “Appunti sul testo delle due cantigas di Caldeyron”, Studi Mediolatini e Volgari XXXIV, 155-181.

Zilli, Carmelo (ed.) (1977): Johan Baveca, Poesie. Bari: Adriatica Editrice.