Contido principal do artigo

Gonzalo Navaza
Universidade de Vigo
España
Vol 4 (2012), Peneira
Recibido: 17-09-2012 Aceptado: 17-09-2012
Copyright Como citar

Resumo

O artigo trata do uso dos grafemas <g> e <j> para o fonema prepalatal fricativo xordo /∫/ en topónimos e apelidos galegos. Sostén que ese uso nos séculos xix e xx non é, como ás veces se cre, continuación da tradición medieval, por más que nalgúns casos coincida con ela, senón o resultado da acomodación ás normas establecidas pola reforma ortográfica do castelán en 1815. Para demostralo compara as formas escritas dos nomes de parroquias nunha fonte previa a esas reformas, o Catastro del Marqués de la Ensenada (1752-1754), e unha posterior, o Diccionario de Pascual Madoz (1845-1850).

Detalles do artigo

Citas

Alcalá, Xavier (2003): “Feijoo, Feijóo, Feijó e Feixó”, La Voz de Galicia (8-11-2003).

Alcalá, Xavier (2011): “«Rakhoy» si, «Pukhol» non”, La Voz de Galicia (26-11-2011).

Baiona AHN Clero L.19931 (1612-1709) = Colegiata de Bayona. Libro 3º de escrituras de foro y pensiones que se cobran en dinero de los lugares de fuera de la jurisdicción. Portal Pares: http:// pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Baiona AHN Clero L.9998 (1557) = Apeo viejo de los bienes de la Colegiata de Bayona. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Brea, Mercedes (coord) (1996): Lírica profana galego-portuguesa. Xunta de Galicia. Centro Ramón Piñeiro.

Catastro de Ensenada = http://pares.mcu.es/Catastro/ [último acceso 6-06-2012]

Celanova = Andrade Cernadas, José Miguel (1995): O tombo de Celanova. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.

Ensenada, Catastro de = http://pares.mcu.es/Catastro/servlets/ServletController [último acceso 6-06-2012]

Ferreiro, Manuel (1995): Gramática histórica galega. Santiago de Compostela: Edicións Laiovento.

Franqueira AHN L.10036 (1631-1632) = A Franqueira: Apeos de Uma, Barcia de Mera e Santa Baia. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Lorenzo, Ramón (1985): “Introducción” (5-211) en Crónica Troiana A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

Lorenzo, Ramón (1993): “Algunhas consideracións sobre a evolución do sistema consonántico do galego medieval ó moderno”, en Johannes Kabatek / Axel Schönenberg (eds.): Sprache, Literatur und Kultur Galiciens. Frankfurt am Main: TFM-Domus Editoria Europaea, 13-26.

Lorenzo, Ramón (1995a): “Algúns datos sobre a evolución das sibilantes medievais”, en C. da Cunha Pereira I P R. Dias Pereira (eds.), Miscelânea de estudos lingiiísticos, filológicos e literários in Memoriam Celso Cunha. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 231-237.

Lorenzo, Ramón (1995b): “La koiné gallega”, en Gerhard Holtus / Michael Metzeltin / Christian Schmitt (eds.), Lexicon der Romanistichen Linguistik, Vol 2, 2. Tubingen: Max Niemeyer, 649-679.

Maia, Clarinda de Azevedo (1986): História do galego-português. Estado lingüístico da Galiza e o Noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI. Coimbra: INIC.

Madoz, Pascual (1845-50): Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar. Madrid: Pascual Madoz. [Citamos pola edición facsimilar de 1986: Santiago de Compostela: Libros Galicia - Editorial Breogán]

Mariño Paz, Ramón (1998): Historia da lingua galega. Santiago: Sotelo Blanco.

Mariño Paz, Ramón (2003): O idioma galego no limiar da súa renacenza. Estudo lingüístico de textos pregaleguistas. A Coruña: Universidade da Coruña.

Miñano, Sebastián de (1826-1828): Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal. Madrid: Imprenta de Pierart-Peralta.

Monteagudo, Henrique (2005): “A xeneralización do uso do grafema para a consoante /∫/ na escrita galega. Notas sobre a súa orixe (ss. XVI-XVIII)”, en Ana Isabel Boullón Agrelo / Xosé Luís Couceiro Pérez / Francisco Fernández Rei (eds.) As tebras alumeadas. Estudos filolóxicos ofrecidos en homenaxe a Ramón Lorenzo. Santiago de Compostela: Universidade, Servizo de Publicacións e Intercambio Científico, 405-421.

Moralejo Álvarez, Juan José (2008): Callaica Nomina: estudios de onomástica gallega. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.

Moralejo Lasso, A (1977): Toponimia gallega y leonesa. Santiago de Compostela: Editorial Pico Sacro.

Oia AHA L.19970 (1631-1694) = Santa María de Oya. Memorial de Foros de la Granja de Panjón. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Oia AHN Clero L.10213 (1511-1672) = Santa María de Oya. Ejecutorias y autos de pleitos por bienes en Panjón. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Oia AHN L.10198 (1422-1575) = Santa María de Oya. Foral 2º Blanco. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Oia AHN L.10204 (1542-1617) = Santa María de Oya. Foral 4º Blanco. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Oia AHN L.19974 (1641-1691) = Santa María de Oya. Memorial cobrador de rentas de la granja de Panjón para los años 1641 a 1643 y 1662 a 1691. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Penny, Ralph (20083): Gramática histórica del español. Barcelona: Ariel.

Porto Dapena, Xosé-Álvaro (2007): “Principios de toponimia: Os casos de Neda e Xubia”, en Revista de Neda nº 9, Concello de Neda, 94-142.

R[eal] A[cademia] E[spañola] (1726): “Discurso proemial de la orthographia de la Lengua Castellana”, en Diccionario de autoridades, vol. 1, pp. lxvilxxxiv. Madrid: Imprenta de Francisco del Hierro.

R[eal] A[cademia] E[spañola] (1741): Orthographia española. Madrid: Imprenta de la Real Academia Española.

R[eal] A[cademia] E[spañola] (1754): Ortografía de la lengua castellana. Nueva Edicion corregida y aumentada. Madrid: Imprenta de D. Gabriel Ramirez.

R[eal] A[cademia] E[spañola] (1770): Ortografía de la lengua castellana. Quarta impresion, corregida y aumentada. Madrid: Joachin de Ibarra, impresor de Cámara de S. M.

R[eal] A[cademia] E[spañola] (1815): Ortografía de la lengua castellana. Octava edicion notablemente reformada y corregida. Madrid: Imprenta Real.

Sarmiento, Martin (1970): Colección de voces y frases gallegas (ed. de José Luís Pensado. Salamanca: Universidad de Salamanca.

TMILG = Varela Barreiro, Xavier (dir.) (2004-): Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. http://ilg.usc.es/tmilg [último acceso 6-06-2012]

Tui AHN Clero L.10384 (1524-1564) = Catedral de Tui. Foros y otras escrituras que pasaron ante Nicolás de Valdivieso y Juan Sánchez el Viejo. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]

Tui AHN L.20219 (1578) = Apeos de bienes y rentas de la dignidad episcopal de Tuy en la Cámara de Parada. Portal Pares: http://pares.mcu.es [último acceso 6-06-2012]