Contido principal do artigo

Aquilino Santiago Alonso Núñez
Universidade de Vigo
España
Vol 5 (2013), Pescuda
Recibido: 01-08-2013 Aceptado: 01-08-2013
Copyright Como citar

Resumo

Este estudo dialectal está centrado na fala do concello de Castrelo do Val (Ourense, España). Os obxectivos fundamentais del consisten en demostra-la singularidade de cada fala do municipio investigado e as converxencias de falas existentes nel. Apoiándome en diversos marcadores dialectais (pronuncia de sogro, de sogra, de esterco, de medo, de novo, e de birollo; evolución dos grupos latinos -ŭlt-, -ŭct- e -ūct-; presenza de viñen, bidueiro e filloas ou variantes destes elementos, etc.) demostrei que cada lugar estudado presenta unha fala distinta a dos outros lugares e tamén demostrei que se conformaron catro zonas lingüísticas converxentes no concello de Castrelo do Val: o val, a parroquia de San Xoán de Servoi, a parroquia de Santa Eufemia de Piornedo e o norte (a antiga parroquia de Santiago de Campobecerros e a súa anexa de San Miguel de Portocamba). O obxectivo secundario consiste en determina-las falas innovadoras e as conservadoras do municipio. Conclúo que, en xeral, están entrando innovacións no val tales como din (cf. dei no norte do concello); agora ben, tamén pode existir unha innovación nun lugar do norte (por exemplo, viñen en Veiga de Nostre) ou unha forma conservadora no val (por exemplo, vin en Pepín, en Ribas, en Gondulfes e en Castrelo do Val). Os datos do traballo proceden de dúas enquisas con preguntas indirectas realizadas en tódolos lugares do concello a falantes con poucos estudos ou sen ningúns. Ademais, tamén fixen gravacións en tódolos lugares do municipio para matizar ou corrobora-los datos recollidos nas enquisas.

Detalles do artigo

Citas

ALGA I = Instituto da Lingua Galega (1990): Atlas Lingüístico galego. Vol. I: Morfoloxía verbal. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

ALGA II = Instituto da Lingua Galega (1995): Atlas Lingüístico Galego. Vol. 2: Morfoloxía non verbal. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

ALGA III = Instituto da Lingua Galega (1999): Atlas Lingüístico galego. Vol. III: Fonética. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

ALGA IV = Instituto da Lingua Galega (2003): Atlas Lingüístico galego. Vol. IV: Léxico. Tempo atmosférico e cronolóxico. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

ALGA V = Instituto da Lingua Galega (2005): Atlas Lingüístico galego. Vol. V: Léxico. O ser humano (I). A Coruña: Fundación Barrié de la Maza.

Alonso Núñez, Aquilino S. (1995): "Notas sobre a fala de Campobecerros", Cadernos de Lingua 11, 103-127.

Alonso Núñez, Aquilino S. (2000): “Os sufixos nominais diminutivos do galego actual”, Verba 27, 133-174.

Alonso Núñez, Aquilino S. (2002): "Contribución ó estudio da fronteira entre os bloques oriental e central no sueste da provincia de Ourense", en Rosario Álvarez / Francisco Dubert / Xulio Sousa (eds.), Dialectoloxía e léxico. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, 223-244.

Alonso Núñez, Aquilino S. (2008): "La sufijación verbal, la circunfijación verbal y la sufijación verbal homogénea en el habla gallega del ayuntamiento de Castrelo do Val (Ourense, España)", Quaderni di Semantica XXIX, 2, 343-392.

Alonso Núñez, Aquilino S. (2012): "El bloque central de Fernández Rei y el habla gallega del ayuntamiento de Castrelo do Val (Ourense, España)", Quaderni di Semantica XXXIII, 1, 155-182.

Alonso Núñez, Aquilino S. [2013], "La metafonía nominal en un habla gallega", Neuphilologische Mitteilungen (no prelo).

Álvarez, Rosario (1988): “Consideracións sobre a metafonía nominal galega”, en Dieter Kremer (ed.), Homenagem a Joseph M. Piel por ocasião do seu 85º aniversario, 141-157.

Álvarez, Rosario / Henrique Monteagudo / Xosé Luís Regueira (1986): Gramática galega. Vigo: Galaxia.

Arias Cabal, Álvaro (1992): “Metafonía en Felechosa (Ayer): caltenimientu de la inflexión ensin /-u/ final”, Lletres Asturianes 46, 7-21.

Arias Cabal, Álvaro (1992): El morfema de ‘neutro de materia’ en asturiano. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.

Bouhier, Abel (2001): Galicia. Ensaio xeográfico de análise e interpretación dun vello complexo agrario, 2 tomos. Xunta de Galicia.

Carvalho, José G. Herculano (1962-1963): “Nota sobre o vocalismo antigo português: valor dos grafemas e e o em sílaba átona”, Revista Portuguesa de Filolologia 12: 17-39.

Cavacas, Augusto d´Almeida (1921): A Língua portuguesa e sua Metafonia. Coimbra: Imprensa da Universidade.

Chambers, Jack K. / Peter Trudgill (1994): La dialectología. Madrid: Visor.

Costa, José Almeida / António Sampaio e Melo (1983): Diciónario da língua portuguesa. Lisboa: Porto Editora. 5ª ed.

Dasairas Valsa, Xerardo (1999): Crónicas rexiomontanas. Vigo: Mancomunidade de Concellos da Comarca de Monterrei.

Dias, Adamir / Manuela Tender (2005): Dicionário de trasmontanismos. Chaves: Associação Rotary Club.

Fernández Rei, Francisco (1990): Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais.

García González, Constantino (1985): Glosario de voces galegas de hoxe. Anexo 27 de Verba. Santiago de Compostela.

García González, Francisco (1988): “El neutro de materia”, en Pedro Peira et alii, Homenaje a Alonso Zamora Vicente, II. Madrid: Castalia, 91-105.

Grassi, Corrado / Alberto Sobrero / Tullio Telmon (2004): Fondamenti di dialettologia italiana. Roma: Laterza. 5ª ed.

INE = Instituto Nacional de Estadística. [www.ine.es/ ].

Madoz, Pascual (1986): Diccionario Geográfico-Estadístico-Histórico de España y sus posesiones de Ultramar. Galicia, 6 tomos. Madrid.

Maia, Clarinda de Azevedo (1997): História do galego-português; estado lingüístico da Galiza e do noroeste de Portugal desde o século XIII ao XVI (com referência ao galego moderno). Coimbra: INIC. 2ª ed.

Neira Martínez, Jesús (1991): “Función y origen de la alternancia -u / -o en los bables centrales de Asturias”, 71, 433-444.

Pazo Labrador, Alberto / X. M. Santos Solla (1995): Poboación e Territorio. As parroquias galegas nos últimos cen anos. Santiago de Compostela: Difux / Xunta de Galicia.

Penny, Ralph (2009): “Vowel Harmony and Metaphony in Iberia: A Revised Analysis”, Estudos de Lingüística galega 1: 113-124.

Piel, Joseph M. (1942): Considerações sobre a metafonia nominal portuguesa. Separata de Biblos vol. XVIII, t. II. Coimbra.

Porto Dapena, José A. (1973): “Alternancias vocálicas en los nombres y verbos gallego-portugueses: un intento de explicación diacrónica”, Thesaurus. Boletín del Instituto Caro y Cuervo 28: 526-544.

Rodríguez Castellano, Lorenzo (1952): La variedad dialectal del Alto Aller. Oviedo: Instituto de Estudios Asturianos.

Rodríguez Castellano, Lorenzo (1959): “Algunas precisiones sobre la metafonía de Santander y Asturias”, Archivum 9, 236-248.

Santos, Maria José de Moura (1967): Os falares fronteiriços de Trás-os-Montes. Separata da Revista Portuguesa de Filologia, vols. XII, tomo II; XIII e XIV. Coimbra.

Taboada, Manuel (1979): El habla del Valle de Verín. Anexo 15 de Verba. Santiago de Compostela.

Taboada, Manuel (1988): Léxico de la comarca de Verín. Anexo 14 de Boletín Auriense. Ourense.

Torres Luna, María Pilar de / Alberto Pazo Labrador (1994): Parroquias y arciprestazgos de Galicia. Santiago de Compostela: Universidade.

Viejo Fernández, Xulio (2001): “Patrones de metafonía y contrametafonía en quirosán: pragmática, determín léxicu y morfosintaxis”, Revista de Filoloxía Asturiana I, 71-114.

Viejo Fernández, Xulio (2003): “Nuevos datos antiguos y modernos sobre`l neutru continuu asturianu”, Lletres Asturianes 84, 7-14.

Viejo Fernández, Xulio (2004): “Metafonía y diptongación en protorromance hispánico: la variable pragmática y sociolingüística a la luz de nuevos datos asturianos”, Verba 31, 281-303.

Villar, Francisco et alii (2011): Lenguas, genes y culturas en la Prehistoria de Europa y Asia Suroccidental. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca.