Contido principal do artigo

Paulo Alexandre Pereira
Universidade de Aveiro
Portugal
https://orcid.org/0000-0003-2539-4248
No 57 (2020): 2º semestre, Estudos, páxinas 67-91
DOI https://doi.org/10.15304/bgl.57.7147
Recibido: 02-10-2020 Aceptado: 15-11-2020 Publicado: 29-12-2020
Copyright Como citar

Resumo

Mesmo que intermitente, a presenza da memoria trobadoresca na poesía portuguesa dos séculos XX-XXI permite identificar un continuum intertextual que non deixa dúbidas sobre a impresionante posteridade do repertorio poético medieval. A resemantización da tradición lírica peninsular da Idade Media –e, en particular, da cantiga de amigo–, ilustrada polas súas moitas reescrituras contemporáneas, documenta a plurifuncionalidade –retórica, ideolóxica, simbólica– dunha poesía que non deixou de interpelar creativamente, alén daquel que foi o seu tempo de vixencia histórico- periodolóxica. No presente artigo, partindo da análise de poemas seleccionados de autoras portuguesas contemporáneas de diferentes xeracións, discútese o modo como, a través das réplicas poéticas que todas concibiron para as cantigas de amigo, conseguen deconstruír a “política sexual” do xénero medieval, converténdoo en vehículo dun gender trouble contemporáneo.

Citado por

Detalles do artigo

Citas

Almeida, C. N. de (2010). Bailias. Deriva Editores.

Amaral, A. L. (2017). Do Centro e da Margem: Escritas do Corpo em Escritas de Mulheres. En Arder a Palavra e Outros Incêndios (pp. 61-73). Relógio d'Água.

Arias Freixedo, X. B. (1997). Sobre o refrán da cantiga de Meendinho. Análise das várias hipóteses de lectura. En Actas do Congreso O Mar das Cantigas (pp. 5-18). Xunta de Galicia.

Bec, P. (1979). 'Trobairitz' et chansons de femme. Contribution à la connaissance du lyrisme féminin au moyen âge. Cahiers de Civilisation Médiévale, 87, 235–262. https://doi.org/10.3406/ccmed.1979.2112

Boëchat, V. (2009). 'É muito difícil largar um poema no mundo': entrevista com a poeta Catarina Nunes de Almeida. Revista Desassossego, 2, 229-235. https://doi.org/10.11606/issn.2175-3180.v1i2p229-235

Cohen, R. (2003). 500 Cantigas d'amigo. Campo das Letras.

Corral, E. (2002). Feminine Voices in the Galician-Portuguese cantigas de amigo. En A. L. Klinck e A. M. Rasmussen (Eds.), Medieval Woman's Song (pp. 81-98). University of Pennsylvania Press.

Correia, N. (1999). Poesia Completa. O Sol nas Noites e o Luar nos Dias. Publicações Dom Quixote.

Davis, W. M. (1969). Neo-Troubadourism in Galicia, Portugal, and Brazil [tese de doutoramento]. New York University.

Evans, E. (2015). The Sisterhood: Inclusivity and Spaces. En The Politics of Third Wave Feminisms (p. 111-133). Palgrave Macmillan.

Ferreira, A. P. (1993). Telling Woman What She Wants: The Cantigas d'amigo as Strategies of Containment. Portuguese Studies, 9, 23-38. https://www.jstor.org/stable/41104973

Ferreira, M. do R. (1999). Águas Doces, Águas Salgadas: da funcionalidade dos motivos aquáticos na Cantiga de Amigo. Granito.

Ferreiro, M. (2007). Sobre a edição dos textos trovadorescos galego-portugueses. Novamente Meendinho. Critica del Texto, X (2), 47-67. http://hdl.handle.net/2183/16009

Gaunt, S. (1995). Gender and Genre in Medieval French Literature. Cambridge University Press.

Gentry, F. G. e Müller, U. (1991). The Reception of the Middle Ages in Germany: An Overview. Studies in Medievalism, III (4), 399-422.

Gonçalves, Z. C. (Ed.) (2004). Entrevistas a Natália Correia. Parceria A. M. Pereira.

Gutiérrez García, S. (2014). Clerics, Troubadours and Damsels: Galician Literature and Written Culture during the Middle Ages. En H. M. Carballeira (Ed.), A Companion to Galician Culture (pp. 13-34). Tamesis.

Horta, M. T. (2009). Poesia Reunida. Dom Quixote.

Kay, S. (1990). Subjectivity in Troubadour Poetry. Cambridge University Press.

Klobucka, A. (2009). O Formato Mulher. A Emergência da Autoria Feminina na Poesia Portuguesa. Angelus Novus.

Koble, N. e Séguy, M. (2014). Passé présent poésie: um amour de loin. En N. Koble, A. Mussoy e M. Séguy (Eds.), Mémoire du Moyen Âge dans la poésie contemporaine (pp. 5-24). Hermann Éditeurs.

Lemaire, R. (1988). Passions et positions: contribution à une sémiotique du sujet dans la poésie lyrique médiévale. Rodopi.

Lopes, A. (2009). Dobra. Assírio & Alvim.

Lopes, A. (2016). Bandolim. Assírio & Alvim.

Lopes, G. V. (2010). Ecos internos na poesia galego-portuguesa: a proto-heteronímia em João Garcia de Guilhade. En I. de Riquer, E. Losada e H. González (Eds.), Professor Basilio Losada. Ensinar a pensar con liberdade e risco (pp. 728-733). Universitat de Barcelona.

Lopes, G. V. (2018). Vozes do silêncio: algumas considerações sobre as mulheres da lírica galego-portuguesa. En E. C. Díaz (Ed.), Voces de mujeres en la Edad Média. Entre realidad y ficción (pp. 340-352). Walter de Gruyter.

López, T. (1997). O neotrobadorismo. A Nosa Terra.

Martelo, Rosa Maria (2010). Adília Lopes. Contra a crueldade, a ironia. En A Forma Informe. Leituras de Poesia (pp. 223-234). Assírio & Alvim.

Martínez Pereiro, C. P. (2014). 'Mudan-s’ os tempos e muda-s’ o al'. A varia actualización da poesia trobadoresca no Brasil e na Galiza. En G. V. Lopes e M. Masini (Eds.), Cantigas trovadorescas. Da Idade Média aos nossos dias (pp. 89-131). Instituto de Estudos Medievais/Universidade Nova de Lisboa.

McDougal, S. Y. (1973). Ezra Pound and the Troubadour Tradition. Princeton University Press.

Pérez Priego, M. A. (2006). Poetas de la Edad Media y poetas contemporáneos. 1616: Anuario de la Sociedad Española de Literatura General y Comparada, vol. XII, 47-58.

Reckert, S. e Macedo, H. (1996). Do Cancioneiro de Amigo. Assírio & Alvim.

Roque, A. R. (2018). 'Porque se move a razom [dela]'. A ficção da voz feminina nas cantigas de amigo galego-portuguesas. En E. C. Díaz (Ed.), Voces de mujeres en la Edad Média. Entre realidad y ficción (pp. 362-372). Walter de Gruyter.

Santiago Gómez, C. de (2018). La confluencia del discurso poético: cantigas de amor y cantigas de amigo. Carte Romanze, 6 (1), 41-58.

Silva, S. de S. (2017). Nos passos de Martim Codax: poesia e música em apropriações contemporâneas de cantigas de amigo galego-portuguesas. En J. M. Frias, P. Eiras e R. M. Martelo (Eds.). Ofício Múltiplo. Poetas em outras artes (pp. 261-271). Edições Afrontamento.

Tavani, G. (1988). Propostas para unha nova lectura da cantiga de Mendinho. Grial, XXVI (99), 59-61.

Tavani, G. (2002). Trovadores e Jograis. Introdução à Poesia Medieval Galego-Portuguesa. Editorial Caminho.