4.1. Contacto lingüístico no IML: Préstamos doutras variedades do inglés e doutras linguas

Dado o elevado número de falantes novos de procedencia caribeña e xamaicana que forman parte da poboación londiniense dos últimos anos, non resulta estraño atopar expresións coloquiais procedentes desta variedade como poden ser skeen/seen para expresar acordo (1), ou wah garn como saúdo (2).

Tamén achamos outros termos procedentes desta variedade que son empregados como insultos ou de xeito pexorativo. Este é o caso de sket ‘prostituta’ (3), chav ‘choni’4, ‘hortera’ (4), mook ‘incompetente’, battie/batty/batti ‘homosexual’ (5), que fai referencia a bottom ‘traseiro’, ou duppy ‘pantasma’ (6).

Figura 1Caixa de boneco cuxo texto contén trazos característicos do IML 

Na caixa deste boneco de Spiderman pódense observar trazos característicos do IML como son, por exemplo, o sufixo -dem, empregado no inglés xamaicano para expresar plural con termos animados, tal como se explica en detalle máis abaixo, e que se engade aquí a Spiderman no titular, Spidermandem. Tamén observamos o uso do familiarizador bruv!, variante de brother, ademais do saúdo safe, moi popular entre a xuventude londiniense, e incluso o nome TING!!, que representa a pronuncia de THING, xa que neste caso a fricativa dental xorda / $\theta$/ pasa a articularse como unha alveolar xorda /t/, que é un dos trazos distintivos desta variedade a nivel fonolóxico e que posiblemente teña a súa orixe no Cockney.

Identificamos así mesmo termos referidos á música como riddim, que corresponde a pronuncia no patois xamaicano de ‘rhythm’, e bashment (7), tipo de música popular caribeña que adquiriu moita popularidade nos anos 80 do século pasado.

A formación de plurais de substantivos de carácter animado co sufixo -dem é relativamente frecuente, tal e como se indicaba máis arriba (Figura 1). Atopámolo en palabras como boy(s)dem (8), peopledem (9), mandem (10), e girldem (11).

O carácter multicultural desta variedade londiniense explica tamén a existencia de vocábulos doutras linguas como o árabe, a linguaxe coloquial americana, o hindi e incluso do español, francés e italiano. Así, por exemplo, atopámonos co termo akh, forma reducida de ahki e empregada en árabe para dirixirse a un irmán ou amigo moi achegado, e shisha, tamén do árabe para referirse a unha pipa de auga; do rexistro coloquial americano temos do-rag, prenda equivalente a unha bufanda, ademais dos termos hindi papadum, chapati, vindaloo e madras para denominar distintos tipos de pan no caso dos dous primeiros e receitas con curry como base no caso dos dous últimos. No caso do español, a maioría das locucións refírense ao mundo culinario, é dicir, comidas e bebidas (tapas (bar), Tía Maria, chili, tequila), bailes (salsa), palabras de uso cotiá (patio, sombrero, zapatos) e saúdos como hasta la vista5 ou adiós. No caso do francés recollemos exemplos con café, chic (12), soup, mousse, cul-de-sac (13), fiancée, chef, e no caso do italiano exemplos con bravo (14), studio, mafia (15), solo, plaza, lido, pasta, pizza, spaghetti.

Se ben moitos destes elementos léxicos adoitan ser empregados no inglés contemporáneo, na variedade londiniense ese número multiplícase, debido principalmente a dous factores: por unha banda, á natureza multicultural deste sociolecto e, en segundo lugar, ao feito de que unha elevada porcentaxe dos seus falantes son persoas novas, pertencentes a un grupo de idade que é moi propicio a introducir termos doutras linguas na súa práctica corrente, isto derivado do seu contacto coas novas tendencias na moda, coa música, cos avances tecnolóxicos e, nos últimos anos, coas redes sociais Drange 2009; Luján García 2013.

4.2. Contacto lingüístico no EM: Préstamos doutras variedades do español e doutras linguas

Un fenómeno similar ao descrito na sección 4.1 acontece no EM, onde identificamos préstamos procedentes, sobre todo, de variedades do español de América Latina. Son comúns, polo tanto, termos pexorativos como pibe/a/ón(a) (16), boludo (17), chavo (18), pinche, gringo/a, huevón, ahuevonado, pirobo, xunto con outros de uso habitual (lindo, 19). Porén, o seu número é reducido se o comparamos co dos préstamos procedentes do inglés de Xamaica no caso de Londres.

Aínda que tamén rexistramos préstamos procedentes doutras linguas como o italiano (birra, pizza, ciao, non podemos esquecer a pegada tan importante do inglés como lingua franca/internacional no EM, sobre todo entre os falantes máis novos. Nalgúns casos eses préstamos pódense considerar crus Lorenzo 1999, pois tómanse directamente ou con lixeiras variacións da lingua inglesa epiphany, film, fucking, heavy, light, wing, etc.), mentres que outros se adaptan á pronuncia e/ou á escrita do EM (filin ‘feeling’, glamur ‘glamour’, luk ‘look’, singel ‘single’, etc.):

Tamén atopamos varios casos de falsos anglicismos o pseudoanglicismos como zaping (25), puénting (26), edredoning, nominator, fashion (27), parking Furiassi & Gottlieb 2015.

Asemade, resulta bastante común atopar nas súas conversas oracións completas en inglés e anacos de cancións populares e de series de TV como se foran fórmulas feitas, aprendidas como un todo e que con frecuencia son empregadas con fins humorísticos ou para transmitir un ton informal e desenfadado: hello/hey baby! (28), hello darling! I am coming, blowing in the wind, bring me to life, don’t worry (29), I miss you baby and I don’t wanna miss a thing, your mother is brown/black (30), go go (31), happy birthday to you, fucking you.

Este fenómeno non se podería describir ou considerar como un cambio de código Muysken 1995; Auer 1998 ou como ‘translingua’, xa que estes falantes non son realmente bilingües español-inglés, condición necesaria para que realmente se poida falar dun proceso típico de ‘translingua’, tal como se establece na bibliografía especializada García & Wei 2014. Entre as razóns que se barallan para explicar a alta frecuencia de anglicismos no EM pódense mencionar, entre outras, a influencia do inglés como lingua global e internacional e a implantación na Comunidade de Madrid de programas educativos pseudobilingües baseados en CLIL Content and Language Integrated Learning; Lasagabaster & Ruiz de Zarobe 2010; Shepherd & Ainsworth 2017 nos que o inglés serve de lingua de ensinanza en diversas materias ou disciplinas académicas.

Na Táboa 1 ofrécese unha selección de termos procedentes do inglés naqueles eidos en que aparecen cunha maior frecuencia e que son moi populares entre os falantes máis novos. Aqueles referidos á tecnoloxía, música e deporte son os que rexistran unha maior incidencia.

Ademais de todo o anteriormente mencionado, recóllense termos e expresións de sectores ou grupos marxinais da sociedade procedentes do mundo das drogas, do cárcere, etc. Son palabras como pico, talego, chute, porro, chorizo, menda (32), chungo (33), sobar (34), jalar (35), chaval, gepeto, chorbo.

4.3. Cambios lingüísticos e innovación no IML

Os falantes mozos son recoñecidos tradicionalmente na bibliografía que aborda o papel do factor idade na lingua como axentes de cambio e innovación lingüística. Así o explica Tagliamonte (2016: xiv) cando afirma que os “teenagers are the innovators and the movers and shakers of language change”. É precisamente no período entre os 12 e os 19 anos cando as persoas tenden a expresarse con maior liberdade e a introducir variacións no uso da lingua con respecto á fala que se considera estándar. Isto explica que no seu modo de expresión se poidan identificar trazos e padróns novidosos de uso lingüístico que en moitos casos difiren da expresión propia dos adultos. A continuación, referirémonos a algúns destes con detalle, comezando coa linguaxe xuvenil londiniense para logo centrarnos na da mocidade de Madrid.

Empezamos cos verbos citativos ou introdutores de estilo directo (“quotation markers”, Stenström 2014: 15; “quotatives”, Drummond 2017: 209. Os adolescentes e mozos son recoñecidos por contaren moitas historias, chistes, anécdotas, etc. As súas conversas están repletas de narracións, descricións, recreacións de algo que lles aconteceu a eles ou a algún achegado. De aí que rexistremos un número elevado destes verbos e de expresións citativas que chaman a nosa atención. Se na linguaxe dos adultos londinienses, SAY, TELL, THINK, ASK adoitan ser os verbos máis comúns para introducir as palabras ou pensamentos doutras persoas, na fala xuvenil de Londres, porén, achamos outras alternativas como BE like) (36)6, BE (all), GO (37), e this is seguido dun pronome persoal (38 e 39), este último máis frecuente entre os adolescentes máis novos Cheshire et al. 2011, e incluso ás veces like nada máis (40)7.

A Táboa 2 presenta de xeito cuantitativo este uso de citativos por parte dos informantes de COLT onde GO é o máis empregado cunha porcentaxe do 42,6% do total. O citativo like, ben só ou precedido de BE, SAY e GO obtén unha proporción global do 4,4%.

Chama igualmente a atención a elevada incidencia, 17,5% do total, do que se denominan “citativos cero”, é dicir, a total ausencia dun verbo introdutor de xeito que o falante reproduce literalmente na conversa as palabras doutra persoa sen ningunha forma verbal introdutoria Palacios Martínez 2013. É común que nestes casos o falante imite a outro, ou incluso ás veces a algún animal (abella, can ladrando, mono, gato, galiña) ou ruídos emitidos por algún obxecto ou máquina. A dramatización de situacións forma parte do discurso cotián dos adolescentes, recurso empregado co fin de que o seu relato sexa o máis convincente e crible posible. Nestas circunstancias son moi recorrentes as palabras onomatopeicas que reproducen sons como urgh, whoops, clok, knock (41), grrr (42) Palacios Martínez 2013.

O apartado dos intensificadores tamén require unha atención especial porque son os falantes máis novos os que, por unha banda, tenden a intensificar a súa expresión moito máis ca os adultos e, por outra, optan por manexar distintos intensificadores ou empréganos de xeito diferente con respecto aos falantes de maior idade. Así, por exemplo, tal como se pode apreciar na Táboa 3 máis abaixo, mentres os adultos utilizan de forma cotiá o intensificador very, os falantes máis novos decántanse por really, so e pretty, e incluso por outras alternativas como well (43) e right (44), que son moi raros na lingua adulta (Núñez Pertejo & Palacios Martínez 2014, 2018.

Así, por exemplo, mentres que na lingua adulta a frecuencia normalizada de very por 10.000 palabras é de 39, na lingua xuvenil representada polas mostras de COLT e SCoSE, esta cifra é moito máis reducida, 9,4 e 6,6, respectivamente. O contrario acontece con really, xa que na lingua adulta acada unha frecuencia por 10.000 palabras de 4,6 mentres que en COLT e SCoSE este valor se incrementa a 13,3 e 23,3 respectivamente. Estas diferenzas percíbense tamén con so, aínda que non son tan significativas como no caso anterior. Nos últimos anos xurdiron outros intensificadores como proper (45) e bare (46) que aparecen rexistrados no LEC, mais restrinxidos exclusivamente á lingua adolescente Drummond 2017; Núñez Pertejo & Palacios Martínez 2018.

Algo similar acontece co uso intensificador do expletivo fucking que, se ben aparece na expresión dos dous grupos de falantes, resulta moito máis frecuente na linguaxe xuvenil, onde tamén adquire un valor máis multifuncional, tal como se pode apreciar nos exemplos seguintes, onde modifica non só a adxectivos e pronomes (47 e 48), senón tamén a verbos (49) e incluso a nomes propios (50). Xunto a este expletivo atopamos outro similar, bloody, cuxo uso está a decaer nos últimos anos entre os falantes máis novos, aínda que hoxe se pode escoitar con certa frecuencia entre os de maior idade (51) Love 2021. Expresións expletivas introducidas por what/how/where/who/when seguidas de fuck ou hell, por exemplo, son tamén moi frecuentes nas súas interaccións (52), (53).

O sistema de polaridade negativa tamén merece un estudo individualizado. Os falantes máis novos non poñen obxección a empregar máis negativas ca os adultos, seguramente polo seu alto grao de espontaneidade e franqueza nas súas reaccións e conduta, onde os mitigadores non son tan recorrentes Palacios Martínez 2011. Ademais, acostuman empregar un maior número de negativas vernáculas como ain’t (54), nope (55) ou don’t (56) como terceira persoa singular negativa do presente Palacios Martínez 2016.

Son moi comúns igualmente estruturas con dúas negacións clausais, é dicir, dúas formas negativas na mesma oración (57), o que se denomina en inglés negative concord, e tamén o uso de never como unha negación puntual ou concreta (58), en lugar de expresar un valor universal negativo como é o habitual Palacios Martínez 2019.

O uso dunha linguaxe vaga Channel 1994 tamén é moi común no rexistro adolescente, pois tende a reforzar a súa expresión informal, coloquial e intranscendente. Referímonos aquí de xeito especial aos nomes de referencia xenérica e retrousos finais de serie enumerativa.

É importante indicar que, aínda que a función principal dos nomes de referencia xenérica (placeholders en inglés: thingy, stuff, thingybob, thingamajig, whatsit é a de expresar algo non concreto cuxo significado ten que ser deducido xeralmente polos propios interlocutores, en moitas ocasións poden adquirir outros valores pragmáticos; así, en ocasións poden indicar desprezo ou insulto, ou incluso servir para reforzar a pertenza ao grupo, aspecto fundamental na vida da mocidade Palacios Martínez & Núñez Pertejo 2015.

Algo similar acontece cos retrousos finais de serie enumerativa, general extenders en inglés Overstreet 1999; Stenström 2014: 15, aos que nos referíamos antes. Trátase de construcións que xeralmente atopamos ao final dun enunciado e que son introducidas por un coordinante como and ou or seguidos dunha frase nominal Aijmer 2013; Stenström 2014. Este grupo inclúe, entre outras, formas como and crap (61), and stuff (62), and things, or something, and all, or whatever.

Da Táboa 4 dedúcese que, ao contrario ao esperado, estes retrousos son máis frecuentes na lingua dos adultos ca na dos mozos, con frecuencias normalizadas por 10.000 palabras de 17,94 para os primeiros fronte a 13,02 no caso dos segundos. Ademais, os padróns de uso son diferentes entre os membros dos dous grupos de falantes. Mentres que nos falantes máis novos as preferencias se concentran en and that, and everything e and stuff, con frecuencias normalizadas por 10.000 palabras de 1,9, 1,5 e 1,2 respectivamente, nos adultos o seu uso é moito máis restritivo, con frecuencias de 0,75, 1 e 0,44, xa que estes últimos optan claramente por and things, and all, or something e and so con frecuencias normalizadas de 2,4, 1,7, 5,5 e 2,2, fronte ás rexistradas no grupo de falantes mozos de 0,5, 1,6, 4,5 e 0,06. Ademais do anterior, obsérvase que os adultos dispoñen dun abano maior destas construcións no seu repertorio ca os mozos, que fan un uso moito máis limitado. Isto apréciase non só cando se consideran os retrousos finais principais, senón tamén cando se estudan os máis secundarios, tal como se pode observar na Táboa 4.

Ao igual que ocorría cos nomes de referencia xenérica, a función destes retrousos finais non é só a de expresar vaguidade ou asignar unha categoría ou etiqueta, senón que tamén poden desempeñar outros roles pragmáticos como indicadores de solidariedade por parte do falante, servir como intensificadores dunha mensaxe ou como recurso para implicar ao interlocutor máis directa e activamente na conversa.

Relacionados cos anteriores, atopámonos tamén cun elevado número de retrousos invariábeis como innit, okey, right, do you get me?, yeah, right, you know what I mean. Ao igual que no caso dos nomes de referencia xenérica e retrousos finais de serie enumerativa, son multifuncionais desde un punto de vista pragmático, xa que axudan a organizar o discurso, sen agardar en moitos casos unha resposta concreta do interlocutor. Innit (63)9, e you get me (64), son, sen dúbida algunha, os máis característicos Palacios Martínez 2014; Torgersen et al. 2017; Pichler 2021.

Na análise das interaccións deste falantes mozos de Londres, observamos igualmente unha proporción moi alta de vocativos nominais Palacios Martínez 2018b, sobre todo se os comparamos coa súa frecuencia na linguaxe adulta.

Isto é así, tal como se pode observar na Táboa 5, fundamentalmente no grupo dos coñecidos como familiarizadores (bruv, man, mate, dude), é dicir, aqueles que denotan unha relación estreita entre o falante e o seu interlocutor. Así, por exemplo, as frecuencias normalizadas por 10.000 palabras para o grupo dos falantes novos son de 124,4 en COLT e 152,39 en LEC, mentres que estes mesmos valores nos suxeitos adultos son de 15,63 no BNC e 32,34 no LEC. Estas diferenzas son estatisticamente significativas e obsérvanse en todos e cada un dos vocativos nominais estudados nesta categoría, onde man, brother, mate e boy son os que acadan proporcións máis altas entre os membros dos dous grupos. Os resultados obtidos tamén indican como algúns destes familiarizadores, man e mate, por exemplo, se manteñen no tempo, é dicir, desde 1990 ata 2010, mentres que outros como brother (con múltiples variantes segundo a súa pronuncia: bro, bruv, blud, blood, blad) están a adquirir un maior protagonismo en tempos recentes a teor dos datos derivados do LEC.

Mención especial merece man, moi recorrente nas conversas dos adolescentes, e que sufriu un proceso de gramaticalización moi curioso, posto que mudou de nome a marcador pragmático, e de aí a pronome persoal, ben de primeira persoa de singular (69) e plural, ben de terceira persoa de singular (70), e tamén de referencia xenérica Cheshire 2013; Drummond 2017; Palacios Martínez 2018b.

O elevado número de vocativos de natureza tabú ou ofensiva no modo de expresión dos mozos londinienses e a súa grande variedade tamén chaman poderosamente a atención se tomamos como base os datos proporcionados por COLT e LEC, onde son of a bitch, bastard, dick/cock(head), cunt, stupid e fool son claramente os máis comúns en ámbolos dous corpus, tal e como se desprende da Táboa 6. Estes últimos non sempre levan consigo un insulto senón que poden ter un valor afectivo entre os adolescentes Palacios Martínez 2021.

A nivel morfolóxico, é relativamente frecuente que os falantes máis novos acurten palabras de uso cotián por razóns de economía da linguaxe e tamén como ferramenta para reforzar o sentimento de grupo, pois é unha maneira de indicar que están a empregar un código propio. Estes son algúns exemplos cos que nos atopamos: cos > because; cas > casual/ly; maths > mathematics; uni > university; Hack > Hackney; broth/bruv > brother; cuz > cousin, good friend; nan > grandmother; pop > popular; fav> favourite. Asemade, achamos moitas abreviaturas e acrónimos como FOC> Fun On Campus; B-Tec > Business; MSN > Microsoft Network; EMA > Education Maintenance Allowance; IT> Information Technology; R&B > Rhythm and Blues, etc.

Ademais do anterior, chama a atención na xerga xuvenil de Londres o uso dun número reducido de prefixos e sufixos que non son tan comúns na linguaxe dos adultos. Estamos a falar de prefixos como hyper- (72), mega- (73), super- (74), e sufixos como -ish(75) e -y (76). Nalgúns casos estes procesos puideron lexicalizarse co tempo; isto podería aplicarse a superwoman no exemplo (74).

4.4. Cambios lingüísticos e innovación no EM

Ao igual que no caso do IML existe nesta variedade madrileña un sistema de citativos especial que, ademais de formas verbais, inclúe expresións do tipo en plan (77)10, y yo… y el otro (78), a modo, etc.

Na Táboa 7 inclúense os diferentes citativos atopados en COLAm onde se aprecia que DECIR é o verbo máis utilizado para introducir estilo directo (con case un 70% dos casos), seguido de y yo/y el otro e cero, este último cun total de 174 exemplos, o que representa unha porcentaxe bastante significativa, un 8% do total. É evidente entón que as formas citativas alternativas aos verbos tradicionais como DECIR, PENSAR non cumpren aquí un papel tan relevante como no caso da linguaxe xuvenil de Londres, aínda que tampouco se poden considerar marxinais.

Así mesmo, tal como se desprende da Táboa 8, é moi frecuente o uso de intensificadores adxectivais e adverbiais como vaya, puto (79) e tan (80) como alternativas ao tradicional muy, xunto a expresión coloquiais e ás veces idiomáticas como mogollón (81), mazo, una pasada, guay, flipante (82), cantidad (de), por un tubo, un huevo (de), mola mazo, de mierda, de cojones (83), que te cagas/matas/mueres, la peste, de buti/buty, etc. O intensificador puto/a compórtase de xeito similar ao de fucking e bloody comentados máis arriba.

Do mesmo modo que acontece no IML cos expletivos what/who the fuck!/the hell, qué/quién/dónde coño (84 e 85), ou qué/cómo cojones (86) son moi habituais na linguaxe da rapazada madrileña que os emprega cunha función tamén intensificadora.

Tal e como ocorría no caso dos mozos e mozas londinienses, o uso de expresións vagas é tamén moi habitual no EM; entre elas podemos salientar os denominados ‘aproximadores’ (montones/carros de; 87), os nomes de referencia xenérica (cosa, chisme, cacharro, rollo, movida; 88 e 89) e os retrousos de enumeración final (y esto y lo otro, o algo así, y cosas así, y todo eso, y demás, y ese tipo de cosa, y tal, etc.; 90-93).

Tamén, tal e como acontecía no IML, detectamos un elevado número de retrousos invariábeis, entre os máis frecuentes eh (94), con 3.672 exemplos, sabes (95) con 1.712, e vale (96) con 999. Teñen un papel máis secundario verdad (97) e me entiendes (98)11.

Obsérvase asemade un uso moi frecuente de vocativos nominais, familiarizadores e outros de carácter ofensivo Stenström 2014: 67-69; Palacios Martínez 2021, 2023. Entre os primeiros, os máis populares, tal como se desprende da Táboa 9 máis abaixo, son tío/a (99), tronco/a, chaval/a (100), e hombre, cun rol máis secundario, por esta orde, chico/a, niño/a e colega (101). De feito, tío/a/os/as representa dous terzos do uso destes vocativos, cunha frecuencia normalizada por 10.000 palabras de 75,2, mentres que tronco/a/os/as acada unha porcentaxe de 15,6% e unha frecuencia normalizada de 18,5.

As mostras extraídas recentemente das redes sociais, das contas de Twitter (X) de C. Tangana e Samurai, indican que tronco/a/os/as está caendo en desuso; porén, hermano/a/os/as e a forma inglesa bro (102 e 103) están a adquirir un maior protagonismo Palacios Martinez 2023.

Dentro do segundo grupo, é dicir, dos ofensivos, podemos incluír, tal como se pode apreciar na Táboa 10, unha longa listaxe; entre otros, capullo/a, gilipollas, carapollas, desgraciado/a, mamahuevos, gay, maricón/a, hijo/a (de) puta/perra, idiota, subnormal, payaso/a, macho, cabezón, baboso, gordo/a, feo/a, etc., ademais doutros con referencia animal como cerdo/a, mono, cabrón/a, rata e zorra. Hijo/a (de) puta/perra, gilipollas, macho e cabrón/a son os que obteñen unha proporción máis elevada. Con todo, a incidencia destes vocativos tabú é bastante reducida se se compara coa dos familiarizadores, tendo en conta que só tío/tía/tíos/tías acada unha frecuencia normalizada de 75,2 por 10.000 palabras fronte á frecuencia global de todo o grupo dos ofensivos, que non chega a 10.

Ao igual que acontecía no inglés, estes últimos non sempre se empregan cunha intención ofensiva, senón que en ocasións serven para reforzar os seus vínculos afectivos, como mostra de solidariedade e camaradería entre eles Breñes Peña 2007, sendo incluso cualificados como “vocativos cariñosos” por Rodríguez González (2002: 48). Non é infrecuente atopar dous ou máis destes termos na mesma oración (104).

Moi populares entre os falantes madrileños de menor idade son as formas abreviadas ou truncadas e o uso de abreviaturas e acrónimos, como, por exemplo, NPI> ‘ni puta idea’, piti > ‘pitillo’, insti > ‘instituto’, boli > ‘bolígrafo’, finde > ‘fin de semana’, biblio > ‘biblioteca’, bici > ‘bicicleta’, depre > ‘depresión’, mate > ‘matemáticas’, lite > ‘literatura’, simpa > ‘sin pagar’ (109), tranqui > ‘tranquilo/a’ (110), porfa > ‘por favor’, profe > ‘profesor’.

Existen tamén cambios na pronuncia e na ortografía de determinadas palabras, por exemplo, muxo (‘mucho’), porfi (‘por favor’), wapa (‘guapa’), kedar (‘quedar’), kasa (‘casa’), vesre (‘revés’). Varias son as razóns que poden explicar esta práctica, entre elas o intento de aproximar a grafía á pronuncia, así como a necesidade de chamar a atención e de contravir as regras establecidas.

Abundan asemade as onomatopeas para representar diferentes sons e ruídos (como no caso do inglés), reforzando a dramatización do que se está a contar. Entre estas podemos mencionar crac, je je je, ja ja ja, pimba, plac plac, ra ra, paaf, bum, plas plas (114), glup (115), puff (116), mua (117), yu yu (118) e tun tun (119), moitas delas repetidas en series de dous ou tres elementos.

Xa, por último, atópanse recursos de derivación específicos deste grupo de idade, entre eles o uso de determinados prefixos (mega-, super-, multi-, maxi-, anti-, mini-) e sufixos (-eta, -ato/a, -orro/a, -ote/a, -ito/a, -azo/a, -ero/a, ón/ona): superchungo (120), superguay, superfashion, megaideales, maxibufanda, multiaventura, antipepera; cabezón, cabezota, segurata, tocata, fumata, cafeta (121), mercata, ordenata, temazo, bolazos, chorrada, pedorro, salidorro (122), surfera, botellón, ascote (123), cojonudita. En moitos casos estes recursos morfolóxicos son estratexias para intensificar o seu modo de expresión a través de aumentativos (-azo/-aza, -ón/-ona) ou prefixos que denotan tamaño grande como mega-, super-, maxi-, etc. Noutros casos estas desinencias derivativas poden servir para mostrar a actitude do falante con respecto a quen está a comunicar, positiva ou negativamente, ou simplemente para denotar informalidade na conversa.