Contido principal do artigo

Lucía Masa Rodríguez
Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea
España
Gorka Elordieta
Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea
España
Vol 9 (2017), Pescuda, páxinas 87-110
DOI https://doi.org/10.15304/elg.9.3902
Recibido: 31-01-2017 Aceptado: 25-07-2017 Publicado: 01-08-2017
Copyright Como citar

Resumo

A fala es una lengua galaico-portuguesa que se habla en Sierra de Gata (Cáceres, Extremadura) y se compone de tres variedades: valverdeiru, lagarteiru y mañegu. Se ha estudiado principalmente el origen de esta lengua, pero los estudios descriptivos escasean. Nuestro objetivo es determinar la entonación de a fala y sus variedades, concretamente los tonemas más frecuentes en las declarativas e interrogativas absolutas y parciales, rellenando ese vacío de conocimiento. Para estudiar esta lengua se ha grabado a 12 hablantes en habla semi-espontánea y habla leída para, en un segundo momento, analizar la entonación según la teoría métrico-autosegmental. Los resultados que hemos obtenido muestran una clara preferencia de ciertos tonemas, concretamente, (L+)H* L%, con respecto a otros en las tres modalidades oracionales. Además, hemos observado diferencias entre habla semi-espontánea y habla leída. En habla leída, los falantes muestran unos contornos muy parecidos al español, lengua en la que se han educado. También a raíz de los resultados, observamos que se establecen entonativamente dos grupos: por un lado, el valverdeiru, más castellanizado y, por otro, el lagarteiru y el mañegu, más galaico-portugueses.

Citado por

Detalles do artigo

Citas

Arvaniti, Amalia (2016a): “Analytical decisions in intonation research and the role of representations: Lessons from Romani”, Laboratory Phonology 7, 1-43. http://dx.doi.org/10.5334/labphon.14 [23/07/2017].

Arvaniti, Amalia (2016b): “The Autosegmental-Metrical model of intonational phonology”, en Stefanie Shattuck-Hufnagel / Jonathan Barnes (eds.), Prosodic theory and practice. Cambridge, MA: MIT Press (en prensa).

Beckman, Mary / Janet Pierrehumbert (1986): “Intonational Structure in Japanese and English”, Phonology Yearbook III, 15-70.

Boersma, Paul / David Weenink (2016): Praat: doing phonetics by computer (Version 6.0.21). Extraído de www.praat.org [23/07/2017].

Cangemi, Francesco / Martine Grice (2016): “The importance of a distributional approach to categoriality in Autosegmental-Metrical accounts of intonation”, Laboratory Phonology 7, 1-20. http://dx.doi.org/10.5334/labphon.28 [23/07/2017].

Carrasco González, Juan María (1996): “Hablas y dialectos portugueses o galaico-portugueses en Extremadura (Parte I: Grupos dialectales. Clasificación de las hablas de Jálama)”, Anuario de Estudios Filológicos 19, 135-148.

Carrasco González, Juan María (2016): “Un patrimonio lingüístico de Estremadura”, Sermos Galiza (25-02-2016), 7.

Castro Moutinho, Lurdes / Rosa Lídia Coimbra / Elisa Fernández Rei (2009): “Novos contributos para o estudo da fronteira prosódica entre o galego e o portugués europeu”, Cadernos de Letras da UFF 10, 67-78.

Cintra, Luís Filipe Lindley (1974): “A linguagem dos foros e o galego-português de Xalma”, en Manuel de Paiva (ed.), Estudos de linguística portuguesa e románica, vol. I. Coimbra: Universidade de Coimbra, 508-537.

Congosto Martín, Yolanda (2016): “Modelos entonativos de las interrogativas absolutas en el habla de Extremadura”, Loquens 3. http://dx.doi.org/10.3989/loquens.2016.032 [23/07/2017].

Costas González, Xosé-Henrique (1992): “Breve caracterización das falas (fundamentalmente galegas) do Val do Río Ellas”, Cadernos de Lingua 6, 85-108.

Costas González, Xosé-Henrique (2000): “Aspectos sociolingüísticos das falas do val do río Ellas (Cáceres)” en Antonio Salvador Plans / María Dolores García Oliva / Juan María Carrasco González (eds.), Actas del I Congreso sobre A fala. Mérida: Editorial Regional de Extremadura, 93-106.

Costas González, Xosé-Henrique (2013): O valego. As falas de orixe galega do Val do Ellas (Cáceres - Estremadura). Vigo: Xerais.

Costas González, Xosé-Henrique (2016): “Un perigo de disolución no castelán”, Sermos Galiza (25-02-2016), 8.

Crespo-Sendra, Verònica / Marisa Cruz / Joelma Castelo / Sónia Frota (2015): “Asking questions across European and Brazilian Portuguese varieties: information-seeking and counterexpectational yes-no questions”. Presentado en ProVar - Workshop on Prosodic Variation, Lisboa. 9 de julio de 2015.

Domené Sánchez, Domingo (2008): “Orígenes históricos y pervivencia de «a fala»" Alcántara 68, 79-94.

Elordieta, Gorka / Magdalena Romera (2017): “The influence of social factors on the prosody of Spanish in contact with Basque”, en Miriam Bouzouita / Renata Enghels / Clara Vanderschueren (eds.), Different perspectives on convergence and divergence in Ibero-Romance: Language contact and contrasting national varieties. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company (en prensa).

Escourido Pernas, Ana / Elisa Fernández Rei / Manuel González González / Xosé Luis Regueira Fernández (2008): “A dimensión prosódica da oralidade: achega dende AMPER”, en Elisa Fernández Rei / Xosé Luis Regueira Fernández (eds.), Perspectivas sobre a oralidade. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, 75-93.

Estebas-Vilaplana, Eva / Pilar Prieto (2008): “La notación prosódica del español: Una revisión del Sp_ToBI”, Estudios de Fonética Experimental 17, 265-283.

Estebas-Vilaplana, Eva / Pilar Prieto (2010): “Castilian Spanish Intonation”, en Pilar Prieto / Paolo Roseano (eds.), Transcription of intonation of the Spanish language. Munich: Lincom Europa, 17-48.

Face, Timothy L. (2008): The intonation of Castilian Spanish declaratives and absolute interrogatives. Munich: Lincom Europa.

Fernández Rei, Elisa et al. (2005): “A entoación dunha fala de Santiago: fronteira prosódica entre suxeito e predicado”, Estudios de Fonética Experimental XIV, 141-165.

Fernández Rei, Elisa / Xosé Luis Regueira Fernández (2008): Perspectivas sobre a oralidade. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega.

Ferreiro Fernández, Manuel (1996): Gramática histórica galega. Santiago de Compostela: Edicións Laiovento.

Fink, Oskar (1929): Studien uber die Mundarten der Sierra de Gata. Hamburgo: F. de Gruyter.

Frías Conde, Francisco-Xavier (1997): “Sobre os bloques dialectais do galego: unha nova proposta”, Revista de Filología Románica 14, 241-256.

Frota, Sónia (2014): “The intonational phonology of European Portuguese”, en Sun-Ah Jun (ed.), Prosodic Typology II. Oxford: Oxford University Press, 6-42.

Frota, Sónia et al. (2015): “Intonational variation in Portuguese: European and Brazilian varieties”, en Sónia Frota / Pilar Prieto (eds.), Intonation in Romance. Oxford: Oxford University Press, 235-283.

Frota, Sónia / Marina Vigário (2003): “The intonation of Standard and Northern European Portuguese”, Journal of Portuguese Linguistics 2, 115-137.

González Salgado, José Antonio (2003): “La conciencia lingüística de los hablantes extremeños”, en Carmen Alemany Bay et al. (eds.), Con Alonso Zamora Vicente (Actas del Congreso Internacional “La lengua, la Academia, lo popular, los clásicos, los contemporáneos...”), vol. II. Alicante: Universidad de Alicante, 725-736.

Haβler, Gerda (2006): A fala: normalización tardía e identidad cultural. Cáceres: Centro de Estudios Extremeños.

Henriksen, Nicholas (2010): Question intonation in Manchego Peninsular Spanish. Universidad de Indiana. Tesis de doctorado inédita.

Hualde, José Ignacio / Pilar Prieto (2015): “Intonational variation in Spanish: European and American varieties” en Sónia Frota / Pilar Prieto (eds.), Intonation in Romance. Oxford: Oxford University Press, 350-391.

Hualde, José Ignacio / Pilar Prieto (2016): “Towards an International Prosodic Alphabet (IPrA)”, Laboratory Phonology 7, 1-25. http://dx.doi.org/10.5334/labphon.11 [23/07/2017].

Jun, Sun-Ah (2000): “K-ToBI (Korean ToBI) labelling conventions”, Speech Science 7, 143-169.

Jun, Sun-Ah (2005): “Prosodic typology”, en Sun-Ah Jun (ed.), Prosodic Typology: The Phonology of intonation and phrasing. Oxford: Oxford University Press, 430-458.

Kireva, Elena (2016): Prosody in Spanish-Portuguese contact. Universidad de Hamburgo. Tesis de doctorado inédita.

Krüger, Fritz (1914): Studien zur Lautgeschichte westspanischer Mundarten auf Grund von Untersuchungen an Ort und Stelle. Hamburgo: Gräfe & Sillem in Komm.

Ladd, Robert (1996): Intonational phonology. Cambridge: Cambridge University Press.

Lapesa, Rafael (1981): Historia de la lengua española (9a ed. corr. y aum. ed.). Madrid: Gredos.

Leite de Vasconcellos, José (1933): “Português dialectal na Região de Xalma (Hespanha)”, Revista Lusitana 31, 166-275.

Maia, Clarinda de Azevedo (1977): Os falares fronteiriços do concelho do Sabugal e da vizinha regiao de Xalma e Alamedilla. Coimbra: Universidade de Coimbra.

Martínez Celdrán, Eugenio / Ana Mª Fernández Planas (coords.) (2003-2015): Atlas Multimèdia de la Prosòdia de l’Espai Romànic. http://stel.ub.edu/labfon/amper/cast/index_ampercat.html [23/07/2017].

Manso Flores, Ana Alicia (2016): “Enquisa recente no IES Val de Xálima”, Sermos Galiza (25-02-2016), 6.

Martín Durán, José (1999): A fala: un subdialecto leonés en tierras de Extremadura. Mérida: Editora Regional de Extremadura.

Miembros de la Asociación Cultural A Nosa Fala (2015): Proposta da ortografía de a fala. Hoyos: Adisgata. http://www.anosafala.com/wp-content/uploads/2016/02/Proposta-da-ortograf%-C3%ADa-de-A-Fala.pdf [23/07/2017].

Navarro Tomás, Tomás (1944): Manual de entonación española. Madrid: Guadarrama.

Pierrehumbert, Janet (1980): The phonology and phonetics of English intonation. MIT. Tesis de doctorado inédita.

Pierrehumbert, Janet / Mary Beckman (1988): Japanese tone structure. Cambridge, MA: MIT Press.

Romera, Magdalena / Gorka Elordieta (2013): “Prosodic accommodation in language contact: Spanish intonation in Majorca”, International Journal of the Sociology of Language 221, 127-151.

Sóñora Abuín, Asunción et al. (1996): “Aproximación sociolingüística ó Val do Rúi Ellas (Cáceres)”, en Juan María Carrasco González / Antonio Viudas Camarasa (eds.), Actas del Congreso Internacional Luso-Español de Lengua y Cultura en la Frontera (Cáceres, 1 al 3 de diciembre de 1994), vol. I. Cáceres: Universidad de Extremadura, 407-414.

Sosa, Juan Manuel (1999): La entonación del español: su estructura fónica, variabilidad y dialectología. Madrid: Cátedra.

Torreira, Francisco / Simeone Floyd (2012): “Intonational meaning: the case of Spanish yes-no questions”. Presentado en 5th European Conference on Tone and Intonation, Oxford, 6-8 de septiembre de 2012.

Viudas Camarasa, Antonio (1980): Diccionario extremeño. Cáceres: Universidad de Extremadura.

Viudas Camarasa, Antonio (1982): “Un habla de transición: El habla de San Martín de Trevejo”, Lletres Asturianes 4, 55-71.

Zamora Vicente, Alonso (1960): Dialectología hispánica. Madrid: Gredos