Contido principal do artigo

Francisco Sóñora Luna
Director de Climántica. Xefe do Departamento de Ciencias Naturais do IES Virxe do Mar. Profesor asociado da Área de Didáctica de Ciencias Experimentais da Facultade de Ciencias da Educación da Universidade de Santiago de Compostela (USC)
España
https://orcid.org/0000-0001-8502-4885
Biografía
Emilio Fernández Suárez
Facultade de Ciencias do Mar Universidade de Vigo
España
Biografía
Carlota Barañano Carrión
Facultade de Ciencias do Mar Universidade de Vigo
España
Biografía
Aitor Alonso Méndez
Climántica
España
Biografía
No 29 (2019): Respostas educativas innovadoras ao cambio climático, Traballos por invitación, páxinas 27-43
DOI https://doi.org/10.15304/ie.29.6342
Recibido: 15-10-2019 Aceptado: 19-10-2019 Publicado: 18-11-2019
Copyright Como citar

Resumo

Analízase a situación da pradaría de Zostera nolteii do banco de marisqueo de bivalvos de Testal (Noia), mediante a investigación desenvolvida por escolares, coa dirección de científicos. A finalidade do programa de Ciencia Escolar de Climántica é contribuír ao coñecemento científico mediante a obtención de series de datos útiles para a realización de investigacións de interese a escala local. Neste caso, analizouse a relación existente entre as abundancias de bivalvos de interese comercial e a presenza da fanerógama Zostera nolteii co obxectivo de capacitar aos alumnos para facer ciencia sobre os impactos humanos sobre os servizos ecosistémicos máis relevantes da súa contorna. Con esta colaboración entre Ciencia e Escola, conseguiuse aumentar a competencia científica do alumnado, ao tempo que se realizaron transferencias bidireccionais ciencia – escola no eido da investigación e educación sobre o cambio global.

A actividade que se describe neste traballo ten como obxectivo xeral coñecer a relación existente entre a diversidade de organismos animais do banco do Testal e a presenza e distribución espacial da fanerógama Zostera nolteii, para así entender o seu papel como xeradora de estructura no ecosistema intermareal de sustrato brando. 

Citado por

Detalles do artigo

Citas

Álvarez, A. e del Río, P. (1990). Educación y desarrollo: la teoría de Vygotsky y la zona de desarrollo próximo. En C. Coll, J. Palacios e A. marchesi (Comps.), Desarrollo psicológico y educación, II (pp. 93-119). Psicología de la Educación. madrid: Alianza.

Ausubel, d. P. (2000). Adquisición y retención del conocimiento. Una perspectiva cognitiva. Barcelona: Paidós.

Bruner, J. s. (1985). Realidad mental y mundos posibles. Los actos de la imaginación que dan sentido a la experiencia. Barcelona: Gedisa. (Versión en español 1996).

Barañano, C., Fernández, E., méndez, G. e Troncoso, J. (2017). resilience of Zostera marina l. habitats and response of the macroinvertebrate community to physical disturbance caused by clam harvesting. Marine Biology Research, 13(9), 955-966. doi: https://doi.org/10.1080/17 451000.2017.1307989

Barañano, C., Fernández, E. e méndez, G. (2018). Clam harvesting decreases the sedimentary carbon stock of a Zostera marina meadow. Aquatic Botany, (146), 48-57. doi: https://doi. org/10.1016/j.aquabot.2017.12.002

Boese, B. l. (2002). Effects of recreational clam harvesting on eelgrass (Zostera marina) and associated infaunal invertebrates; in situ manipulative experiments. Aquatic Botany, (73), 63-74. doi: https://doi.org/10.1016/s0304-3770(02)00004-9

Constanza, R. et al. (1997). The value of the world’s ecosystem services and natural capital. Nature, (387), 253-260. doi: https://doi.org/10.1038/387253a0

Dewey, J. (1972). A pedagogical experiment. En J. dewey, Early works of John Dewey. Vol. 5 (pp. 244-246). Carbonale: southern illinois university Press.

Duarte, C. m. e Chiscano, C. l. (1999). seagrass biomass and production: A reassessment. Aquatic Botany 65: 159-174. https://doi.org/10.1016/s0304-3770(99)00038-8

Fernandes, M., Bryars, S., Mount, G. e Miller, d. (2008). Seagrasess as a sink for wastewater nitrogen: The case of the Adelaide metropolitan coast. Mar. Poll. Bull., (58), 303-308. doi: https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2008.10.006

Follett, E., Hays, C. G. e Nepf, H. (2019). Canopy-mediated hydrodynamics contributes to greater allelic richness in seeds produced higher in meadows of the coastal eelgrass Zostera marina. Frontiers in Marine Science, (6), 1-13. doi: https://doi.org/10.3389/fmars.2019.00008

Fonseca, M. S., Kenworthy, W. J. e Whitfield. P. E. (2000). Temporal dynamics of seagrass landscapes: A preliminary comparison of chronic and extreme disturbance events. Biología Marina Mediterránea, (7), 373-376.

Fourqurean, J. W. et al. (2012). Seagrass ecosystems as a globally significant carbon stock. Nat. Geosci., 5(7), 505-509. doi: https://doi.org/10.1038/ngeo1477

García-redondo, V., Bárbara, i. e díaz-Tapia, P. (2019). Zostera marina meadows in the northwestern spain: distribution, characteristics and anthropogenic pressures. Biodiversity and conservation, 28(7), 1743–1757. doi: https://doi.org/10.1007/s10531-019-01753-4

Green, E. P. e short, F. T. (Eds.) (2003). World Atlas of Seagrasses. Berkeley. university of California Press. de Groot, r. et al. (2012). Global estimates of the value of ecosystems and their services in monetary units. Ecosystem Services, 1(1), 50-61. doi: https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2012.07.005

Hemminga, M. e Duarte, C. M. (2000). Seagrass Ecology. Cambridge university Press. doi: https:// doi.org/10.1017/CBo9780511525551

Heck, K. l., Hays, C. e Orth, r. J. (2003). A critical evaluation of the nursery role hypothesis for seagrass meadows. Mar. Ecol. Prog. Ser, (253), 123-136. doi: https://doi.org/10.3354/ meps253123

Kilpatrick, W. (1921). The Project method: The use of the purposeful act in the educative process. New york: Teachers College Press.

Lamb, J. B. et al. (2017). seagrass ecoystems reduce exposure to bacterial pathogens of humans, fishes and invertebrates. Science, (355), 731-733. doi: https://doi.org/10.1126/science. aal1956

Morin, E. (1990). Introducción al pensamiento complejo. Barcelona: Gedisa.

Norlund, l. M., Koch, E. W., Barbier, E. B. e Creed, J. C. (2016). Seagrass ecosystem services and their variability across genera and geographical regions. PLoS ONE, 11(10): e0163091. doi: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0163091 Norlund, l. m., unsworth, r. K. F., Gullstrom, m. e Cullen-unsworth, l. C. (2017). Global significance of seagrass fishery activity. Fish and Fisheries, (19), 399–412. doi: https://doi. org/10.1111/faf.12259

Olsen, J. l. et al. (2016). The genome of the seagrass Zostera marina reveals angiosperm adaptation to the sea. Nature, (530), 331-335. doi: https://doi.org/10.1038/nature16548

Orth, R. J. et al. (2006). A global crisis for seagrass ecosystems. Bioscience, (56), 987-996. doi: https://doi.org/10.1641/0006-3568(2006)56[987:AGCFsE]2.0.Co;2

Pardo Pérez, J. C. (2015). Construtivismo, construtivismos e o lugar que ocupan o suxeito e o contexto social na construción do coñecemento: unha mirada desde a posmodernidade. Conferencia pronunciada na I Xornada de Debate Aíovai Educación. Bertamiráns, 16 de maio. Recuperado de http://www.edu.aiovai.org/construtivismo-construtivismos-e-o-lugar-queocupan-o-suxeito-e-o-contexto-social-na-construcion-do-conecemento-unha-mirada-desdea-posmodernidade

Ruiz, G. M. et al. (2000). invasion of coastal marine communities in North America: Apparent patterns, processes, and biases. Annual Review of Ecology and Systematics, (31), 481-531. doi: https://doi.org/10.1146/annurev.ecolsys.31.1.481

Ruiz, J. M., Guillén, J. E., Ramos Segura, A. e Otero, M. M. (Eds.) (2015). Atlas de las praderas marinas de España. Murcia-Alicante-Málaga: IEO/IEl/UICN.

Sóñora, F. (2007). Proyecto Climántica. Revista Magisterio Internacional, (29), 74-75.

Sóñora, F. (2011). innovación para la sociedad del cambio climático. Aula de Innovación Educativa, (206), 51-56.

Sóñora, F. e Alonso-méndez, A. (2018). ocean under Global Change: From science to school. International Journal of Environmental and Science Education, 13(2), 97-112.

Troncoso, J. (2017). resilience of Zostera marina l. habitats and response of the macroinvertebrate community to physical disturbance caused by clam harvesting. Marine Biology Research, 13(9), 955-966. doi: https://doi.org/10.1080/17451000.2017.1307989

Unsworth, R. K. F., Williams, B., Jones, B. l. e Cullen-Unsworth, l. C. (2017). rocking the boat: damage to eelgrass by swinging boat moorings. Frontiers in Plant Science, (8). doi: https:// doi.org/10.3389/fpls.2017.01309

Vygotski, l. (1978a). Pensamiento y Lenguaje. Buenos Aires: la Pléyade.

Vygotski, l. (1978b). La mente en la sociedad: el desarrollo de las funciones psicológicas superiores. Harvard university Press: Cambridge.

Walker, D. I., Kendrick, G. A. e McComb, A. J. (2006). decline and recovery of seagrass ecosystems: the dynamics of change. En: A. W. d. larkum, r. J.orth e C. m. duarte, (Eds.), Seagrasess: Biology, Ecology and Conservation. dordrecht (The Netherlands). Springer.

Waycott, m. et al. (2009). Accelerating loss of seagrasses across the globe threatens coastal ecosystems. Proc. Nat. Acad. Sci., 106(30), 12377-12381. doi: https://doi.org/10.1073/ pnas.0905620106