Contido principal do artigo

Mario Gradín Martínez
Universidade de Vigo
España
Biografía
Vol 12 (2020), Pescuda, páxinas 31-65
DOI https://doi.org/10.15304/elg.12.5747
Recibido: 15-01-2019 Aceptado: 03-02-2020 Publicado: 30-07-2020
Copyright Como citar

Resumo

Dende a entrada en vigor da Lei de normalización lingüística, a meirande parte dos esforzos a prol da recuperación e da dignificación social do galego foron dirixidos ao ensino non universitario, ao considerarse como un dos eidos de actuación principais. Porén, o tratamento que se lle deu á lingua galega nas aulas foi cualificado a miúdo como de mínimos ou de baixa intensidade, polo menos ata a chegada da coalición de goberno entre o Partido dos Socialistas de Galicia e o Bloque Nacionalista Galego: durante o seu período ao mando da Xunta, a devandita coalición aplicou o Decreto 124/2007, do 28 de xuño, polo que se regula o uso e a promoción do galego no sistema educativo. Este texto representa o maior avance rexistrado cara á normalización do idioma nas aulas, priorizándose o seu emprego para contrarrestar os usos sociais privilexiados (e dominantes) do castelán no resto da sociedade. Non obstante, coa vitoria do Partido Popular de Galicia nas eleccións do 2009, o Decreto 124 foi derrogado e substituído polo Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia, co que en esencia se suprimiu o tratamento favorable á lingua nas aulas e se fixo unha distribución igualitaria, baixo unha perspectiva estritamente cuantitativa, entre o galego e o castelán. Partindo disto, neste estudo elaboramos unha análise contrastiva de ambos os dous textos para amosar que modelos de educación bilingüe se aplicaron con cada decreto, intentando demostrar que a miúdo as políticas lingüísticas desenvoltas pola Xunta no ensino pretenderon manter a desigualdade entre as dúas linguas oficiais, máis que responder a un verdadeiro compromiso pola normalización do galego.

Citado por

Detalles do artigo

Citas

Baker, Colin. 1997. Fundamentos de educación bilingüe y bilingüismo. Madrid: Cátedra. (Tradución de Ángel Alonso; primeira edición en inglés 1993).

Consellería de Educación e Ordenación Universitaria. Decreto 247/1995, do 14 de setembro, polo que se desenvolve a Lei 3/1983, do 15 de xuño, de normalización lingüística, para a súa aplicación ó ensino en lingua galega nas ensinanzas de réxime xeral impartidos nos diferentes niveis non universitarios. Diario Oficial de Galicia, 15 de setembro de 1995, 178, 6991. https://www.xunta.gal/dog/Publicados/1995/19950915/Anuncio4366_gl.html

Consellería de Educación e Ordenación Universitaria. Decreto 124/2007, do 28 de xuño, polo que se regula o uso e a promoción do galego no sistema educativo. Diario Oficial de Galicia, 29 de xuño do 2007, 125, 11247-11251. https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2007/20070629/Anuncio22B3A_gl.html

Consellería de Educación e Ordenación Universitaria. Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingüismo non universitario de Galicia. Diario Oficial de Galicia, 25 de maio do 2010, 97, 92429247. https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2010/20100525/Anuncio196D2_gl.html

Constitución Española. Boletín Oficial del Estado, 29 de decembro do 1978, 29313-29424. https:// www.boe.es/eli/es/c/1978/12/27/(1)

Cortès-Colomé, Montserrat. 2011. Els alumnes acaben l’escolarització obligatòria amb dèficits en els coneixements de castellà pel fet d’estudiar (principalment) en llengua catalana? En Miquel Strubell i Trueta, Llorenç Andreu Barrachina, Elena Sintes Pascual & Melina Aparici Aznar (coords.), Resultats del model lingüístic escolar de Catalunya: l’evidència empírica. 23-28. Barcelona: Universitat Oberta de Catalunya.

Costas, Xosé-Henrique (coord.). 2009. 55 mentiras sobre a lingua galega. Santiago de Compostela: Laiovento.

Cummins, Jim. 1983. Interdependencia lingüística y desarrollo educativo de los niños bilingües. Infancia y Aprendizaje 21, 37-61. https://doi.org/10.1080/02103702.1983.10821962

Fernández, Agustín / Anxo Lorenzo & Fernando Ramallo. 2008. A planificación lingüística nos centros educativos. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

Iglesias, Ana. 2002. Falar galego: “no veo por qué”. Aproximación cualitativa á situación sociolingüística de Galicia. Vigo: Xerais.

Iglesias, Ana. 2017. Programas de inmersión, mantemento e submersión das linguas de Galicia. Revista Galega de Educación 69, 50-57.

Iglesias, Ana. 2018. Consecuencias do Decreto do plurilingüismo (79/2010) no proceso de adquisición lingüística. En Ana Acuña, Xosé-Henrique Costas & Ana Iglesias (eds.), Homenaxe a Ramón Gutiérrez. 143-161. Vigo: Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo.

Janeiro, Xosé Luis & Andrés Alonso. 2013a. A lingua galega no ensino: reflexións sobre o decreto 124/2007. A letra miúda. Revista de sociolingüística para o ensino 3. http://coordinadoraendl.org/ aletramiuda/index.php?art=art5_n3.html (12/11/2018).

Janeiro, Xosé Luis & Andrés Alonso. 2013b. O decreto 79/2010: Penélope e a lexislación lingüística. A letra miúda. Revista de sociolingüística para o ensino 4. http://coordinadoraendl.org/aletramiuda/ index.php?art=art4_n4.html (12/11/2018).

Lambert, Wallace. 1981. Un experimento canadiense sobre desarrollo de competencia bilingüe: programa de cambio de lengua hogar – escuela. Revista de Educación 268, 167-177.

Lei 3/1983, de 15 de xuño, de normalización lingüística. Diario Oficial de Galicia, 14 de xullo do 1983, 84, 1893-1899.

Ley Orgánica 1/1981, del 6 de abril, del Estatuto de Autonomía para Galicia. Boletín Oficial del Estado, 28 de abril do 1981, 8997-9003.

Loredo, Xaquín & Bieito Silva. 2014. Variables asociadas á competencia gramatical e léxica en galego e castelán do alumnado de Galicia ao final do ensino obrigatorio. Revista de Investigación en Educación 12, 191-208. http://reined.webs.uvigo.es/index.php/reined/article/view/257

Lorenzo, Anxo. 2005. Planificación lingüística de baixa intensidade: o caso galego. Cadernos de lingua 27, 37-59.

Martínez, Mónica, M.ª Anxos Sobriño & Begoña Varela. 2002. Política lingüística e educativa en Galicia: primeiros niveis de ensino. En María Xesús Bugarín (ed.), Actas da VII Conferencia Internacional de Linguas Minoritarias. 571-579. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

Ministerio de Educación. Real Decreto 1981/1979, del 20 de julio, por el que se regula la incorporación de la Lengua Gallega al sistema educativo en Galicia. Boletín Oficial del Estado, 200, 21 de agosto do 1979, 19550. https://www.boe.es/eli/es/rd/1979/07/20/1981

Monteagudo, Henrique & Xan Bouzada. 2002. O proceso de normalización do idioma galego. 19802000. Volume II. Educación. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega. http://consellodacultura.gal/publicacion.php?id=315

Pérez, Rosario. 2011. Recensión de Avaliación da competencia do alumnado de 4.º da ESO nos idiomas galego e castelán, de Bieito Valdivia (ed.). Estudos de Lingüística Galega 3, 291-295.

Plataforma per la Llengua. 2018. La inmersión lingüística en Cataluña: un modelo eficaz y de éxito. https:// www.plataforma-llengua.cat/media/upload/pdf/immersio-cast_1537173291.pdf. (29/12/2018)

Ramallo, Fernando. 2017. “Vigo en inglés”, unha política lingüística urbana neoliberal. A Trabe de Ouro 106, 57-66.

Regueiro, Manuel. 1996. Bilingüismo harmónico: modelo social posible. En María del Carmen Cabeza / Anxo Lorenzo & Xoán Paulo Rodríguez (eds.): Comunidades e individuos bilingües. Actas do I Simposio Internacional sobre o Bilingüismo. Vigo: Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo.

Sánchez, Pablo. 2018. Os idiomas do estado español: un enfoque sociolingüístico. Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela. http://dx.doi. org/10.15304/9788416954834. https://www.boe.es/eli/es/rd/1979/07/20/1981

Seminario de Sociolingüística. 1994. Lingua inicial e competencia lingüística en Galicia. Santiago de Compostela: Real Academia Galega.

Seminario de Sociolingüística. 1995. Usos lingüísticos en Galicia: Compendio do II Volume do Mapa Sociolingüístico de Galicia. Santiago de Compostela: Real Academia Galega. http://publicacions. academia.gal/index.php/rag/catalog/book/128

Seminario de Sociolingüística. 2016. Lingua e sociedade en Galicia. A evolución sociolingüística 19922013. Santiago de Compostela: Real Academia Galega. http://publicacions.academia.gal/index. php/rag/catalog/book/305

Serra, Josep. 2006. El plan de lengua y cohesión social en Cataluña: primeros datos de una investigación. Cultura y Educación 18 (2), 159-172. https://doi.org/10.1174/113564006777973897

Siguán, Miguel & William Mackey. 1986. Educación y bilingüismo. Madrid: Santillana.

Silva, Bieito (ed.). 2010. Avaliación da competencia do alumnado de 4.º da ESO nos idiomas galego e castelán. Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela.

Subiela, Xaime. 2002. Política lingüística a debate. En Henrique Monteagudo, Socorro García Conde, Héctor López Ruíz de Castro & Xaime Subiela, A normalización lingüística a debate. 131-171. Vigo: Xerais.

Strubell i Trueta, Miguel, Andreu Barrachina Llorenç, Elena Sintes Pascual & Melina Aparici Aznar (coords.). 2011. Resultats del model lingüístic escolar de Catalunya: l’evidència empírica. Barcelona: Universitat Oberta de Catalunya.

Varela, Amelia & Dolores Oubiña. 2011. A experiencia das liñas de galego no EEI da Pastora, Cambados. En Bieito Silva, Xesús Rodríguez & Isabel Vaquero (coords.), A planificación para a normalización lingüística nos centros de ensino non universitarios. Actas das II Xornadas “Educación e linguas en Galicia”. 65-74. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.

Vila, Ignasi. 2011a. Els alumnes castellanoparlants acaben l’escolarització obligatòria amb dèficits en els coneixements escolars per culpa del fet d’estudiar en una llengua -la catalana- que no és la seva? En Miquel Strubell i Trueta, Llorenç Andreu Barrachina / Elena Sintes Pascual & Melina Aparici Aznar (coords.), Resultats del model lingüístic escolar de Catalunya: l’evidència empírica. 11-14. Barcelona: Universitat Oberta de Catalunya.

Vila, Ignasi. 2011b. Els (o molts) alumnes castellanoparlants (i d’altres llengües) acaben l’escolarització obligatòria amb (importants) dèficits en els coneixements de català si no estudien (principalment) en llengua catalana? En Miquel Strubell i Trueta, Llorenç Andreu Barrachina, Elena Sintes Pascual & Melina Aparici Aznar (coords.), Resultats del model lingüístic escolar de Catalunya: l’evidència empírica. 29-32. Barcelona: Universitat Oberta de Catalunya.

Vila, Ignasi. 2012. Algunhas reflexións sobre a educación bilingüe. A letra miúda. Revista de sociolingüística para o ensino 1.

Villares, Luís. 2010. Estudo sobre a legalidade do “Decreto 79/2010 para o plurilingüismo non universitario de Galicia”. Unha perspectiva constitucional. En Luís Villares (coord.): Estudos xurídicos sobre o decreto para o plurilingüismo. Ames: Laiovento.

Xunta de Galicia. 2006. Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.