Word Order in Portuguese Gerund Clauses: comparing Old Portuguese and Dialectal Portuguese

Resumo

Contrariamente ao que sucede na variedade padrón do portugués europeo, en que a inversión do suxeito se considera categórica en oracións xerundivas, no portugués antigo e en variedades dialectais do portugués europeo encontramos as ordes suxeito-verbo e verbo-suxeito nas oracións xerundivas. Esta variación na orde de constituíntes desafía a xeneralización segundo a cal as linguas con especificación positiva para o parámetro do suxeito nulo teñen inversión suxeito-verbo obrigatoria nas oracións xerundivas. Hai, pois, outros factores que deben ser considerados. Este traballo investiga os factores que condicionan a orde suxeito-verbo nas oracións xerundivas do portugués antigo e do portugués europeo dialectal a partir de datos do CORDIAL-SIN, un corpus con transcricións de fala de informantes de áreas rurais de Portugal; e dunha mostra de textos do CIPM, Corpus Informatizado do Português Medieval. Os datos destes córpora mostran que hai unha diferenza entre ambas as variedades na frecuencia da inversión suxeito-verbo: a orde predominante en portugués antigo é verbo-suxeito, mentres que a orde suxeito-verbo predomina nos dialectos, a pesar da presenza dos xerundios flexionados. Como factores condicionantes que poden producir unha orde ou a outra, consideramos o tipo de verbo, o tipo de suxeito e a presenza dun conector. Nas variedades dialectais, independentemente da presenza de flexión visible, o factor máis relevante para a posición posverbal do suxeito é o tipo de verbo. Pola contra, en portugués antigo predomina a posición posverbal e os suxeitos posverbais aparecen con calquera tipo de verbo. Presentamos a hipótese de que as diferenzas entre estas dúas variedades están relacionadas coa produtividade das oracións xerundivas introducidas por un conector, coa especificación do dominio-C e con movemento desencadeado polo estatuto informativo dos constituíntes.