Contenido principal del artículo

Julián Bustelo Abuín
Universidade de Santiago de Compostela
España
Carlos Rodríguez Rellán
Unniversidade de Santiago de Compostela
Ramón Fábregas Valcarce
Universidade de Santiago de Compostela
Victor Barbeito Pose
Centro Arqueolóxico do Barbanza
Vol. 36 (2017), Artículos
DOI: https://doi.org/10.15304/gall.36.5095
Recibido: 30-04-2018 Aceptado: 27-09-2018 Publicado: 05-10-2018
Derechos de autoría Cómo citar

Resumen

O fenómeno tumular, é un dos temas máis tratados nos estudos da Prehistoria do Noroeste Ibérico, e concretamente da Península do Barbanza. A devandita cuestión está condicionada aínda a día de hoxe por toda unha serie de interrogantes que se van mantendo no tempo, a pesar desa produción historiográfica. Para contribuír modestamente a resolver algunha delas, levamos a cabo unha análise da distribución espacial dos túmulos da área de estudo, comparando as súas características, mediante o uso conxunto de Sistemas de Información Xeográfica (fundamentalmente GRASS GIS) e de ferramentas estatísticas (R). Os resultados amosan que a distribución dos túmulos na Península do Barbanza está moi condicionada polas fortes encostas da Serra, e que estes están ubicados en espazos abertos, pero en puntos en puntos non especialmente prominentes.

Detalles del artículo

Referencias

AGRAFOJO PÉREZ, X. 1986. Prehistoria e arqueoloxía da Terra da Barbanza, Noia.

BADELEY, A.; TURNER, R. 2005. “Spatstat: an R package for analyzing spatial point patterns”, Journal of Statistical Software, 12, 8, pp. 1-42. https://doi.org/10.18637/jss.v012.i06

BELLO DIÉGUEZ, J.M.; CRIADO BOADO, F.; VÁZQUEZ VARELA, J.M. 1981. “Megalitismo y medio físico en el Noroeste de la Península Ibérica: Estado de la cuestión y perspectivas”, Zephyrus, 34-35. pp. 109-118.

BIVAND, R. 2015. rgrass7: Interface Between GRASS 7 Geographical Information System and R. R package versión 0.1-0.

BIVAND, R.; LEWIN-KOH, N. 2015. maptools: tools for reading and handing spatial objects. R package version 0.8-36.

CARRERO PAZOS, M. 2015a. “Sobre geografía y espacio funerario megalítico en Galicia. Aproximación a sú interpretación”, Férvedes, 8. pp. 153-161.

-2015b. “Definiendo nuevas herramientas para la detección de túmulos megalíticos en Galicia: El uso de la tecnología LiDAR”. En R. Cordeiro Macelle, A. Vázquez Martínez (Eds.), Estudos de Prehistoria, Arqueoloxía e Historia antiga. Achega dos novos investigadores. Santiago de Compostela, pp. 19-30.

-2017. El fenómeno tumular y megalítico en Galicia. Aportaciones desde los Sistemas de Información Geográfica y la estadística espacial para el estudio de los patrones de localización, Tese de Doutoramento inédita, Universidade de Santiago de Compostela.

-2018. “Beyond the scale. Building formal approaches for de study of spatial patterns in Galician moundscapes ( NW Iberian Peninsula)”, Journal of Archaeological Science: Reports, 19, pp. 538-551. https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2018.03.026

CARRERO PAZOS, M.; RODRÍGUEZ CASAL. A. 2015. “Definiendo patrones de emplazamiento del Megalitismo gallego: la necrópolis del Monte de Santa Mariña como modelo”. En A. A. Rodríguez Casal, R. Blanco Chao (Eds.), Sistemas de Información Geográfica, gestión del territorio y conocimiento histórico. Santiago de Compostela, pp. 299-321.

CRIADO BOADO, F. 1988a. Contribución as estudio de las relaciones entre las comunidades megalíticas del noroeste peninsular y su medio natural: implicaciones socio-económicas, Tese de Doutoramento inédita, Universidade de Santiago de Compostela.

-1988b. “Mámoas y rozas: panorámica general sobre la distribución de los túmulos megalíticos gallegos”, Trabajos de Antropologíae Etnología, 18, pp. 151-160.

-1993. “Espacio monumental y paisajes prehistóricos en Galicia”. En J. C. Bermejo Barrera (Ed.), Concepcións espaciais e estratéxias territoriais na historia de Galicia. Santiago de Compostela, pp. 23-54.

CRIADO BOADO, F.; GRAJAL BLANCO, M. 1981. “Relación entre la distribución de mámoas y medio físico de la zona de Sobrado-Curtis”, Brigantium, 2, pp. 7-26.

CRIADO BOADO, F.; RODRÍGUEZ CASAL, A. A. 1983. “Megalitismo e medio xeolóxico nas comarcas de Xallas e Melide (Galiza)”. En VV.AA. (Eds.), Actas del II Seminario de Arqueología del noroeste: Santiago de Compostela, 1980. Madrid, pp. 59-84.

CRIADO BOADO, F.; AIRA RODRÍGUEZ, M.J.; DÍAZ-FIERROS VIQUEIRA, F. 1986. La construcción del paisaje: megalitismo y ecología. Sierra de Barbanza, Santiago de Compostela.

CRIADO BOADO, F.; FÁBREGAS VALCARCE, R.; VAQUERO LASTRES, X. 1990. “Concentraciones de túmulos y vías naturales de acceso al interior de Galicia”, Portugalia, 11-12, pp. 27-38.

CRIADO BOADO, F.; VAQUERO LASTRES, J. 1993. “Monumentos, nudos en el pañuelo. Megalitos, nudos en el espacio: Análisis del emplazamiento de los monumentos tumulares gallegos”, Espacio, Tiempo y Forma, 6, pp. 205-248.

CRIADO BOADO, F.; VILLOCH VÁZQUEZ, V. 1998. “La monumentalización del paisaje: percepción y sentido original en el megalitismo de la Sierra de Barbanza (Galicia)”, Trabajos de Prehistoria, 55, 1, pp. 63-80.

EGUILETA FRANCO, J.M. 1995. “El volumen de los monumentos megalíticos: aportación a los patrones de emplazamiento en la comarca de a Baixa Limia (Ourense, Galicia)”, Boletín del Seminario de Estudios de Arte y Arquitectura, 56, pp. 9-30.

FÁBREGAS VALCARCE, R.; DE LA FUENTE ANDRÉS, F. 1984. “Os Campiños. Leiro”, Arqueología, 83, pp. 221-222.

FILGUEIRAS REY, A.; RODRÍGUEZ FERNÁNDEZ, T. 1994. “Túmulos y petroglifos. La construcción de un espacio funerario. Aproximación a sus implicaciones simbólicas. Estudio de la Galicia centro-oriental: Samos y Sarria”, Espacio, Tiempo y Forma, 7, pp. 211-253.

HOFIERKA, J.; HULD, T.; CEBECAUER, T.; SURI, M. 2007. “Open source solar radiation tolls for environmental and renewable energy applications”, International Symposium on Environmental Software Systems, Praga.

ILLIAN, J.; PENTTINEN, A.; STOYAN, H.; STOYAN, D. 2008. Statistical analysis and modeling of spatial point patterns.

LLOBERA, M. 2001. “Building past landscape peception with GIS: understanding topographic prominence”, Journal of Archaeological Science, 28, pp. 1005-1014. https://doi.org/10.1006/jasc.2001.0720

-2006. “What tou see is what you get? Genesis and hierarchy in visualscapes”. En T. L. Evans, P. Daly (Eds.), Digital Archaeology. Bridging method and theory. Oxford, pp. 132-151.

-2007. “Reconstructing visual landscapes”, World Archaeology, 39, 1, pp. 51-69.

-2015. “Working the Digital: Some thoughts from Landscape Archaeology”. En R. Chapman, A. Wylie (Eds.), Material Evidence: Learning froom Archaeological Practice. Abingdon, pp. 173-188.

LÓPEZ CUEVILLAS, F.; BOUZA BREY, F. 1928. Prehistoria e folklore da Barbanza, A Coruña.

PEBESMA, E.; BIVAND, R. S.; GOMEZ-RUBIO, V. 2013. Applied spatial data analysis with R, Nova York.

RODRÍGUEZ RELLÁN, C.; FÁBREGAS VALCARCE, R. 2015. “Arte rupestre galaica: unha achega dende a estatística espacial e os SIX”, Sémata, Ciencias Sociais e Humanidades, 27, pp. 323-348.

RODRÍGUEZ RELLÁN, C; FÁBREGAS VALCARCE, R. (en prensa). “Monuments on the move. Assesing megaliths interaction with the NW Iberian landscapes”. En M. Hinz (Ed.), Megaliths, Societies and Landscapes: Early Monumentality and Social Differentiation in Neolithic Europe. Alemaña.

THOMAS, J. 2044. Archaeology and Modernity, Londres.

TILLEY, C. 2004. The materiality of stone, Londres.

VILLOCH VÁZQUEZ, V. 2000. La configuración social del espacio entre las sociedades constructoras de túmulos en Galicia: estudios de emplazamiento tumular, Tese de Doutoramento Inédita, Universidade de Santiago de Compostela.

WEISS, A. 2000. “Topographic position and landforms analysis”, ESRI User Conference, San Diego.

WHEATLEY, D.; GILLINGS, M. 2000. “Vision, Perception and GIS: Developing Enriched Approaches to the Study of Archaeological Visibility”. En G. Lock (Ed.), Beyond the Map. Archaeology and Spatial Technologies. Amsterdam, pp. 1-27.

WILSON, P.; GALLANT, J.C. 2000. Terrain Analysis: Principles and Applications.

ZAKSEK, K.; OSTIR, K.; KOKALJ, Z. 2011. “Sky-view factor as a relief visualization technique”, Remote Sensing, 3, pp. 398-415.